Theodoor Scheepers (52) is directeur van onderzoekslaboratorium Pro Health in Weert. Sinds 2004 doet het lab onderzoek naar de ziekte van Lyme. De Lymevereniging beveelt het instituut aan op de website vanwege de onderzoekservaring die de laboranten hebben en het arsenaal aan testen dat Pro Health in huis heeft.

Mensen kunnen bijvoorbeeld zelf een teek opsturen om deze te laten onderzoeken op besmetting met de bacterie Borrelia burgdorferi, de verwekker van lyme. De test kost 40 euro, ook als iemand meerdere teken opstuurt.

Een teek die over de huid loopt, vormt geen gevaar. Al is het wel raadzaam na verwijdering de handen goed te wassen en na te gaan of er elders op het lichaam nog meer teken zitten. Scheepers: „Is de teek besmet, dan betekent dit een reëel risico op infectie. Een antibioticabehandeling dient, in overleg met de huisarts, zeker te worden overwogen. Van de vorig jaar opgestuurde teken was zo’n 48 procent besmet.”

Lastiger wordt het als iemand door een teek is gebeten maar dit niet in de gaten heeft gehad. Dat kan later leiden tot grillig optredende en wisselende ziekteverschijnselen (zie kader), zonder dat de oorzaak duidelijk is. Dat bemoeilijkt de diagnostiek. Laboratoriumtesten moeten dan duidelijkheid bieden, in combinatie met het ziektebeeld van de patiënt.

Wat bloedonderzoek betreft, doet Pro Health vrijwel hetzelfde als andere laboratoria. Er wordt met behulp van een zogeheten Elisatest gezocht naar antistoffen tegen de borreliabacterie. „Als je antistoffen vindt, is dat een aanwijzing dat de patiënt in contact is geweest met de bacterie. Het kan echter ook gaan om een oude infectie. Om aan te tonen dat het een actieve infectie betreft, is verder onderzoek nodig.”

Overigens zijn antistoffen in de beginfase na een besmetting vaak nog niet of onvoldoende aanwezig, waardoor de Elisatest er in 30 tot 60 procent van de gevallen naast zit. „Dat kan een arts op het verkeerde been zetten. De test kan dan negatief zijn, terwijl de patiënt wel degelijk is besmet. Daarom staat in de richtlijn dat er een tweede test moet worden gedaan. Het gebeurt echter nog altijd dat dit over het hoofd wordt gezien, met als mogelijk gevolg het missen van de diagnose, wat heel nare consequenties kan hebben.”

Geavanceerder is de zogeheten ”Lyme recombinant Blot”-test die Pro Health gebruikt. Die toont niet alleen dát er antistoffen aanwezig zijn, maar ook welke.

Vooral voor patiënten die al langer kampen met ziekteverschijnselen die passen bij allerlei aandoeningen, waaronder lyme, kan Pro Health onderzoek doen naar erfelijk materiaal (DNA) van de bacterie met behulp van een kweek uit bloed, urine, weefsel- of ruggenmergvocht, gevolgd door een zogeheten PCR-test. De test maakt echter geen onderscheid tussen DNA van een levende en een dode bacterie.

De kweek kan wel uitsluitsel geven of er sprake is van een oude of een actieve infectie. „Lukt het om een levende bacterie te kweken, dan weet je dat er wat aan de hand is.”

Daarnaast kan, in samenwerking met een Duits laboratorium, een zogeheten lymfocyten transformatietest (LTT) worden uitgevoerd. „Bij de LTT kijken we hoe bepaalde witte bloedcellen, de T-lymfocyten, reageren op confrontatie met de borreliabacterie. Omdat deze zich op slimme manieren in het lichaam kan verbergen, kunnen andere testen falen. Dit is een goede methode om zijn aanwezigheid aan te tonen. T-lymfocyten zitten door het hele lichaam. Hun reactie op de bacterie is meetbaar, waardoor je kunt zien of er wel of niet sprake is van een infectie.”

De patiënten moeten voor deze test naar Weert komen, omdat de T-lymfocyten buiten het lichaam een beperkte levensduur hebben. Deze test is alleen voor patiënten die het hele onderzoeksprotocol al hebben doorlopen, maar bij wie nog geen duidelijkheid is over de diagnose. De test, die zo’n 232 euro kost, wordt niet vergoed.

Patiënten kunnen volgens Scheepers aan hun huisarts of specialist vragen laboratoriumonderzoek naar lyme bij Pro Health te laten doen. „Dat levert vrijwel nooit problemen op.”

www.prohealth.nl www.lymevereniging.nl www.lymemed.nl www.lymeonderzoek.nl

Niet altijd rode verkleuring van huid

Een tekenbeet kan leiden tot besmetting met de bacterie Borrelia burgdorferi. Gemiddeld 15 procent van de Nederlandse teken is besmet, maar dit percentage kan per regio en jaargetijde flink verschillen.

Een besmetting leidt –in de helft van de gevallen– tot een rode ring (erythema migrans) rond de plek van de beet en/of een verdikte paarsrode verkleuring direct rond de beetplaats.

Als er geen rode ring verschijnt, kan er toch sprake zijn van besmetting. De ring kan al optreden na enkele dagen en zich later uitbreiden. Het is een zeker teken van infectie, evenals de paarsrode verdikking rond de beet. Testen zijn dan niet nodig, wel behandeling met antibiotica.

Symptomen van de zieke van Lyme zijn divers en grillig. Mogelijk is er een verband tussen het soort klachten en het type borreliabacterie. Er zijn vijf typen en nog meer ‘ondersoorten’ bekend. De meest voorkomende in Europa is de B. burgdorferi afzelii. In de VS is dit B. sensu stricto.

Klachten van het zenuwstelsel kunnen onder meer leiden tot dubbelzien, aangezichtsverlamming, migraine, duizeligheid, concentratie- en evenwichtsstoornissen, heftige zenuwpijnen in ledematen of romp, krachtverlies en een doof tintelend gevoel in de benen. Ook psychische klachten en verschijnselen die lijken op multiple sclerose en alzheimer zijn mogelijk.

Symptomen van ”lyme-artritis” (gewrichtsontsteking) zijn zwelling en pijn in het aangedane gewricht. De meest voorkomende afwijking van het hart is een hartspierontsteking die kan leiden tot ritmestoornissen, flauwvallen, benauwdheid, hartfalen en pijn op de borst.