Er leven in Nederland veel meer kinderen met het foetaal alcoholsyndroom (FAS) dan op dit moment bekend is. Daarvan is Karin de Jong overtuigd. „De meeste moeders zullen niet toegeven dat ze hebben gedronken tijdens de zwangerschap. Een kind met FAS krijgt dan de verkeerde diagnose, bijvoorbeeld autisme.”

Veel kinderen met FAS groeien op in een pleeggezin. „Het is zwaar om ze op te voeden en moeders blijven vaak drinken. In mijn leven is echter een groot wonder gebeurd, waardoor ik ermee kon stoppen en mijn zoon thuis kon blijven.”

Ze is niet trots op haar verleden, maar Karin wil het verhaal wel graag vertellen. „Al zou ik er maar één ander kind mee kunnen redden. Bovendien heb ik aan God beloofd de aandoening breder bekend te maken.”

Rustig vertelt ze over de donkere periode in haar leven. „Je wordt niet op een ochtend wakker en bedenkt: Ik word alcoholist. Het sluipt erin en na een paar jaar ben je afhankelijk van de drank. Ik weet ook niet wat er eerder was, de alcohol of de depressie. Het was voor mij in ieder geval een goed middel om alles te verdoven.”

Hoe graag ze ook wil stoppen, het lukt haar niet. Niet onder professionele begeleiding. Niet als ze zwanger raakt van Peter. „Om de twee weken ging ik op controle bij de gynaecoloog in het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam. Daar werd ik goed begeleid. Toch kon ik het gevecht niet winnen.”

Na de geboorte reageert het medisch personeel geruststellend: haar zoon is gezond. „Ik wist echter gelijk dat het niet goed met hem was.” Steeds opnieuw merkt ze dat hij anders reageert dan haar twee oudere dochters deden. „Hij overstrekte zich, was woest of juist heel stil. Het klopte niet.”

In het AMC blijven ze erbij dat Peter niets mankeert. „Een andere kinderarts bij wie hij later onder behandeling kwam, nam mijn vermoeden van FAS pas serieus.”

Veel artsen en hulpverleners zijn onbekend met het foetaal alcoholsyndroom, is de ervaring van Karin. Als hij twee jaar oud is, gaat Peter naar een medisch kinderdagverblijf (mkd), voor kinderen met autisme, ADHD en andere gedragsproblemen. „Je zou kunnen zeggen dat hij overal stukjes van heeft. Op het mkd wisten ze niets van FAS. Ik heb hun informatie gegeven van de FAS Stichting en ze hebben zich erin verdiept.” Afgelopen zomer maakte de vijfjarige Peter de overstap naar het speciaal onderwijs. „Ook hier hadden ze nog nooit van de aandoening gehoord.”

Karin: „In zijn gedrag is Peter grenzeloos. Hij gaat maar door. Mensen denken vaak dat hij ADHD heeft, maar het is anders.” Zijn moeder moet hem vaak afremmen en zo tegen zichzelf beschermen.

Hij komt alleen in slaap met een hoge dosis melatonine. „Peter snapt het niet wanneer hij moe is en raakt dan helemaal van slag.”

Om zijn zwakke spieren te trainen, krijgt de jongen fysiotherapie. „Eerst viel hij constant, maar dat gaat nu een stuk beter. Sinds twee weken fietst hij zonder zijwieltjes, voor hem een enorme prestatie. Toen ik dat voor het eerst zag, kreeg ik tranen in mijn ogen.

De jongen heeft veel geborgenheid en liefde nodig, maar de keerzijde is dat hij moeilijk los van me komt. Hij kan bijvoorbeeld niet alleen in bed slapen en plakt de hele dag aan me vast. Op school heeft hij wel geleerd met anderen te spelen.”

De driftaanvallen zijn moeilijk om mee om te gaan. „In eerste instantie geloofde niemand dat hij driftig kon worden, want op school kenden ze Peter alleen als een sociaal en lief kind. Maar school en thuis zijn voor hem verschillende werelden. Loopt hij daar op zijn tenen, dan komt dat er thuis uit en verbouwt hij hier de boel.” Pas toen er thuis video-opnamen werden gemaakt, zagen anderen deze kant van Peter. „De omgeving moet heel vertrouwd zijn, wil hij iets van zichzelf laten zien. Dat is zijn autismeachtige stukje.”

Als Karin de afgelopen jaren overziet, moet ze constateren dat hij grote vorderingen heeft gemaakt. „Door de goede begeleiding van het mkd, de rust die in huis is gekomen sinds ik bij zijn vader ben weggegaan. Maar ook doordat hij zelf hard heeft gewerkt.”

Een keerpunt in haar leven en in dat van Peter, is het moment waarop ze tot geloof in God komt, nu twee jaar geleden. „Bij mij ging daar een groot gevecht aan vooraf. Maar hij nam het geloof gewoon aan. Sindsdien is Peter een ander kind geworden. Bij mij én in de kerk voelt hij zich veilig.”

De toekomst baart Karin wel zorgen. „Ik ben bang dat hij erg verslavingsgevoelig is. Voor mijn dochters heb ik die angst niet. Peter wordt nu beschermd opgevoed, maar wat als hij in de grote boze buitenwereld komt?”

Haar kinderen wil ze, zodra ze daaraan toe zijn, eerlijk vertellen over Peters aandoening en de oorzaak daarvan. „Ik zal dan wel veel vragen en verwijten krijgen, vrees ik. Elke dag word ik geconfronteerd met de grootste zonde die ik heb begaan. Hij had gezond kunnen zijn. Maar we hebben een nieuw leven gekregen. Ondanks zijn handicaps is het een lief kind waar ik enorm trots op ben.”

Karin de Jong en Peter heten in werkelijkheid anders.

Dit is het tweede deel in een tweeluik over foetaal alcoholsyndroom (FAS).

Onzichtbaar probleem

Alcoholisme is een grotendeels onzichtbaar probleem in onze samenleving, stelt Karin de Jong. „Door mijn vroegere drankprobleem is mijn neus erg gevoelig voor de geur. Als ik in het winkelcentrum loop, ruik ik om negen uur ’s ochtends al mensen die gedronken hebben. Dat zie je lang niet altijd aan hen af. Mensen konden het aan mij ook niet zien dat ik dronk, want ik bleef mezelf goed verzorgen.”