Cohn-Bendit, aanvoerder van de groenen in het Europees Parlement, ontpopte zich in de afgelopen periode op dit punt als een van de belangrijkste opponenten van de Franse leider. Hij heeft hem drie lijsten met namen van politieke gevangenen in China toegestuurd, met de bedoeling dat het staatshoofd die onder de aandacht brengt van de autoriteiten ginds, liet hij begin deze week weten. Een ervan is opgesteld door de organisatie Human Rights Watch.

Nu maar afwachten wat Sarkozy, bij wie dit halfjaar het roulerend voorzitterschap van de EU berust, ermee doet. Iemand die geen blad voor de mond neemt, die de confrontatie niet schuwt, zo kennen we hem. Cohn-Bendit rekent erop dat hij dat ook zal tonen in de ontmoeting met zijn Chinese gastheren.

Het verdedigen van de mensenrechten geldt voor de EU als een topprioriteit. Zij gaat er prat op. We zijn een waardegemeenschap en niet alleen een economische eenheid, horen we in Brussel en Straatsburg in dit verband veelvuldig benadrukken.

Tegen die achtergrond valt er aan het adres van China regelmatig kritiek te beluisteren. Het Europees Parlement sprak in een vorige maand aanvaarde resolutie nog eens zijn bezorgdheid uit over de „frequente en stelselmatige schendingen” en betreurde dat de „aanzienlijke vorderingen” in de handelsbetrekkingen niet gepaard zijn gegaan met „substantiële verbeteringen op het gebied van de mensenrechten en de democratie.”

Geen godsdienstvrijheid, arrestaties van dissidenten, discriminatie van etnische minderheden, beperkingen voor de pers: het zijn enkele aspecten van wat er allemaal aan schort. Publieke toezeggingen van de Aziatische grootmacht om verandering in de situatie te brengen, die in 2001 gedaan werden bij de toewijzing van de Spelen, zijn niet nageleefd.

Sarkozy heeft besloten toch naar Peking af te reizen, in zijn hoedanigheid van president van Frankrijk, maar ook als huidig voorzitter van de EU. Uit consultaties met de regeringen van de overige 26 lidstaten kwamen naar zijn zeggen geen bezwaren daartegen naar voren, al laten bijvoorbeeld de Duitse bondskanselier Merkel en de Britse premier Brown zelf niet hun gezicht zien bij de start van het mondiale sportevenement.

„Door de Chinezen te vernederen, help je niet vooruitgang te boeken met de mensenrechten in hun land. Dat doe je wel door een dialoog te voeren. Je kunt niet een kwart van de mensheid beledigen en boycotten. We hebben China nodig voor stabiliteit in de wereld. Ik wil ernaartoe gaan en ik wil er praten”, verklaarde Sarkozy in juli tijdens een debat in het EP.

Ook van een grote meerderheid binnen die instelling kreeg hij groen licht, ondanks de tegelijk in een resolutie verwoorde bezorgdheid. In april, kort na de gewelddadige onderdrukking van de protesten in Tibet, bestonden er onder de afgevaardigden forse aarzelingen. Drie maanden later kozen de meesten echter voor een milde benadering. Tevredenheid klonk er over het snel openen van de grenzen voor internationale bijstand bij de hulpverlening na de zware aardbeving op 12 mei in de provincie Sichuan en over de hervatting van de contacten met vertegenwoordigers van de dalai lama, de geestelijke voorman van de Tibetanen.

Wat dit laatste betreft: er zijn twee gesprekken geweest. De Franse minister van Europese Zaken, Jouyet, duidde de ontwikkeling aan als „een stap in de goede richting.” „We hopen op een constructief onderhandelingsproces”, voegde hij daaraan toe.

Voorzitter Pöttering van het Parlement daarentegen heeft afgezegd voor de openingsceremonie, met juist als reden dat het overleg tot dusver geen enkel resultaat opleverde. Zijn opstelling is opvallend, omdat de groepering van de christendemocraten, waartoe deze Duitser behoort, de beslissing van Sarkozy steunt om het spektakel dat morgenmiddag plaatsvindt wél bij te wonen.

Cohn-Bendit op zijn beurt acht het een „schande” dat de EU afziet van een boycot. Aanwezigheid betekent in zijn ogen „gemene zaak maken met de communistische partij.” Op een persconferentie opperde hij: „Frankrijk wil gewoon kerncentrales verkopen aan China. Dan mag je bij de opening van de Olympische Spelen natuurlijk niet ontbreken.” De repliek van Sarkozy in de plenaire vergadering van het EP: „Wat is erop tegen dat je als gekozen staatshoofd ook opkomt voor de economische belangen?”