Tot voor kort mocht Geert Wilders zijn volgers op X er graag op wijzen: al sinds de verkiezingen van 2023 staat zijn partij steevast op plek één. Dat de PVV-leider eind januari voor het laatst zo’n peiling deelde, zegt dan ook genoeg: De populariteit van de verkiezingswinnaar neemt al enige tijd af.

Volgens een laatste peiling die EenVandaag eerder deze week deelde, kan Wilders rekenen op 31 zetels; VVD en GL-PvdA volgen met respectievelijk 28 en 27 zetels. Andere peilingen laten een vergelijkbaar beeld zien. De enorme voorsprong waar Wilders zo lang op terug kon vallen, is verdampt.

Oekraïne

Volgens de PVV-leider ligt het aan de regeringsverantwoordelijkheid die zijn partij draagt. „Regeren doet nu eenmaal pijn”, zo stelde hij dinsdag. De vorige week gepubliceerde onderzoeksresultaten van het peilinginstituut Ipsos I&O laten echter zien dat de oorzaak voor een belangrijk deel elders ligt: kiezers hebben meer aandacht gekregen voor de oorlog in Oekraïne en de Russische dreiging.

Hoewel asiel en migratie nog steeds op één staan, neemt de relevantie daarvan af, zo blijkt uit de peiling. Daar komt nog eens bij dat de asielplannen van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) inmiddels nog maar weinig weerstand oproepen binnen de coalitie, en dus ook minder prominent in het nieuws aanwezig zijn. Dat de asielminister, ondanks hevige kritiek van onder meer de Raad van State, niet van plan lijkt te zijn om haar voorstellen te wijzigen, stuit ook al lang niet meer op grote weerstand bij NSC, de partij die zich eerder nog fel keerde tegen de inzet van het door PVV felbegeerde staatsnoodrecht.

Crisisberaad

Nu een vertrek uit de coalitie gezien de zetelpeilingen al enige tijd geen aanlokkelijk alternatief meer is voor de PVV, toont Wilders zich in toenemende mate inschikkelijk. Zo tekende de PVV-leider wel bezwaar aan tegen de 3,5 miljard die premier Schoof eerder deze maand in Brussel beloofde aan Oekraïne, maar een rechtstreekse confrontatie ging hij uit de weg.

Kort daarna gebeurde iets vergelijkbaars. Schoof besloot een aangenomen Kamermotie, die de regering opriep het Europese herbewapeningsplan ReArm Europe niet te steunen, naast zich neer te leggen. Het leidde tot een crisisberaad waar de PVV een vrij mager onderhandelingsresultaat aan overhield. Schoof zei toe dat hij „zo nodig” niet met sommige delen van het plan zou instemmen. Op de vraag of hij eenzelfde motie nog een keer zou steunen, kwam Wilders met het voor zijn doen nogal atypische antwoord: „De premier heeft voorwaarden gesteld bij leningen en begrotingsregels, dat is heel verstandig.”

Cellentekort

Wel blaffen, niet bijten; de houding van de PVV jegens de coalitiepartners begint daarmee steeds meer overeen te komen met de houding van de partij richting haar eigen bewindspersonen. Die is soms hard en fel, maar niet per se heel dreigend. Met name de PVV-ministers Barry Madlener (Infrastructuur en Milieu) en Fleur Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) worden vaak publiekelijk aangevallen door PVV-Kamerleden.

Ook PVV-staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie en Veiligheid) moest het de afgelopen weken ontgelden. Wilders’ fractie is fel gekant tegen haar plan om gevangenen indien nodig twee weken vervroegd vrij te laten en schaarde zich pontificaal achter een motie van BBB om dat voornemen van tafel te krijgen. Maar doorbijten en Coenradie wegsturen, doet Wilders niet; zelfs niet als ze besluit haar plannen tegen de wens van zijn partij en de Kamer toch uit te voeren. „Dat is nergens voor nodig, ze doet verder goed werk”, zei Wilders dinsdag tegen de pers.

Het klonk berustend en een tikje ongemakkelijk. Niet voor het eerst en gelet op de peilingen voorlopig ook vast niet voor het laatst.