Er waart in de wereld een spook rond, een spook zo ongrijpbaar als flarden mist, maar tegelijkertijd aanwezig in het leven van alledag. Het is een spook dat mijn vriend is als het uitkomt, maar een vijand als het mijn pad kruist. Dit spook heb ik lange tijd wel gevoeld, maar niet kunnen benoemen. Maar het kreeg een naam toen ik las in het boek ”Narcisme: over vrijwillige onderwerping” van de Oostenrijkse filosofe Isolde Charim.

President Trump heeft zijn eigen waarheidsplatform opgericht

Het spook heet Ik. Charim verwoordt in haar boek de waarneming dat de waarheid niet meer buiten onszelf ligt maar in onszelf. Ze omschrijft die waarheid als ”ik-ben-ik”: wat waar is voor mijzelf moet de ander ook erkennen en accepteren.

Draai

Voorbeelden zijn er te over en ze zijn niet voorbehouden aan wat vandaag de dag bekend staat als woke. De Amerikaanse president Trump heeft zijn eigen waarheidsplatform opgericht. Daarop doet hij precies hetzelfde als wat hij linkse politici en kiezers verwijt. Uitgesproken tegenstanders van Trump zijn nu sleutelfiguren in zijn regering. Ook zo’n draai past uitstekend bij ik-ben-ik.

De SUV staat symbool voor de obesitas van het ego

En inderdaad, het spook zien we ook aan de zijde van radicaal links. Charim wijst op de groei van genderidentiteiten, gesymboliseerd door de ”+” in lhbti+. Het is niet genoeg dat iemand zichzelf zo identificeert. Nee, de ander moet de zelfgekozen identiteit erkennen. Wie dat niet doet, ontkent iemands bestaan. Een absolute doodzonde tegen ik-ben-ik.

Persoonlijk paradijs

Ik schreef al meteen aan het begin van dit artikel: het spook dat Ik heet zit ook in mijzelf. Wij leven in een wereld waarin alles draait om mijn persoonlijke paradijs op aarde. Op het Wetboek van Strafrecht na staat niets je in de weg om voor je eigen geluk te gaan. Het doet niet ter zake of dat ook moreel verantwoord is, de samenleving er beter van wordt en jij een deugdzamer mens wordt.

Veel christenen zien geld als hun eigen bezit en niet als iets wat ze in bruikleen hebben

Ik-ben-ik is zijn eigen norm. Charim wijst daarom niet alleen op queeractivisten maar ook op de SUV, de steeds maar grotere auto, als symbool voor de obesitas van het ego. Zo bezien staan de SUV en de regenboogvlag voor hetzelfde: ik ben mijn eigen baas en leef zoals ik dat wil.

Polyamorie

Na het lezen van Charims boek moest ik denken aan dé Naam boven alle namen. Het is de vertaling van de Godsnaam. De Naam die wij vertalen met IK BEN DIE IK BEN. Charim maakte me zogezegd woke voor misschien wel de grootste zonde van onze tijd: dat we buigen voor afgod Ik.

Het levensgevoel van ik-ben-ik concurreert met de Schepper van hemel en aarde. Ja, ook in de kerk waart dit spook rond. Men is trouw aan de kerk zolang het goed voelt. Dit gaat volgens mij aan geen enkele kerkelijke stroming voorbij. Vele christenen zien geld als hun eigen bezit en niet als iets wat ze in bruikleen hebben. Vroeger schraapten onze voorouders met grote gezinnen hun laatste centen bij elkaar om een theologische school, een kerkgebouw en een dominee te betalen. Maar nu, in tijden van ongekende welvaart, hebben kerken dikwijls moeite om de begroting rond te krijgen.

Sinds wanneer is het zo dat goede intenties automatisch leiden tot goede opvattingen?

En krijgt dit spook niet ook binnen de Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK) beslissend gezag, wanneer de synode totaal verschillende Schriftvisies rond homoseksualiteit legitimeert op grond van de goede intenties van de aanhangers ervan (besluit 2, grond 2)? Sinds wanneer is het zo dat goede intenties automatisch leiden tot goede opvattingen? Is er nog iets van een overstijgende waarheid als je dit pad inslaat? Waar ligt dan nog ons fundament? Moeten we ons vast voorbereiden op mensen die oprecht geloven meer ”liefde” te hebben dan voor één persoon? Elders in de wereldkerk speelt de discussie over polyamorie al.

Zalige zelfvergetelheid

In de kerk gaat het niet over ”ikken” maar over onze nieuwe, door God geschonken identiteit: „Ik zelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij” (Galaten 2:20). De Heilige Schrift leert ons dat niet de zondige mens, maar Jezus Christus én zijn Woord fundament en norm zijn. Wie voor die Naam buigt, moet belijden: mijn denken is corrupt, mijn Ik is gevaarlijk groot. Maar dankzij Gods liefde kan ik een nieuw leven opbouwen dat veilig is voor altijd. Bij Hem mag ik worden wie ik in Christus ben, een nieuwe schepping. Voor Zijn troon is barmhartigheid in al mijn strijd, zodat ik kan doen waartoe ik geroepen ben: mezelf offeren in Zijn dienst. Het tegengif voor een cultuur die het eigen ik tot norm verheft, is de zalige zelfvergetelheid waar de Amerikaanse predikant Tim Keller over sprak: De wereld heeft een kerk nodig waarin mensen niet hun eigen gevoelens centraal stellen, maar een gave worden voor de wereld als beelddragers van IK BEN DIE IK BEN.

De auteur is predikant in de Nederlandse Gereformeerde Kerken.