Migrantengemeente in grote stad continu op zoek naar onderdak: „Leegstaande kerk vaak niet geschikt”
Een migrantenkerk in Amsterdam Zuidoost worstelt met de huisvesting. Ze is niet de enige. In alle grote steden hebben internationale en migrantenkerken te kampen met vergelijkbare problemen, signaleert de koepelorganisatie Samen Kerk In Nederland (SKIN).
De situatie van migrantenkerken in Amsterdam is „redelijk urgent”, zegt algemeen coördinator Madelon Grant van SKIN, maar staat zeker niet op zichzelf. Het is bovendien een probleem dat al jaren speelt. „Vaak wordt erop gewezen dat bepaalde kerken krimpen en gebouwen moeten afstoten, terwijl andere juist op zoek zijn naar een locatie. Kerken zouden dat onderling moeten oplossen. Maar zo simpel is dat niet”, zegt Grant.
Ze wijst erop dat „veel vrijkomende kerken niet per se op een plek staan waar veel migrantenchristenen wonen”. Ook worden soms kerkgebouwen afgestoten „die slecht zijn onderhouden of om allerlei redenen niet geschikt zijn voor nieuwere kerken”.
Karin de Schipper, directeur van SKIN-Rotterdam, herkent dat. Ze vertelt dat een medewerker van haar organisatie minimaal een dag in de week druk is met het helpen van internationale kerken die in de Maasstad passende huisvesting zoeken. „Rotterdam telt zo’n 200 internationale kerken. Er zijn doorlopend ongeveer tien tot vijftien gemeenten op zoek naar een locatie.”
Het gaat veelal om kleine gemeenschappen die ook doordeweeks veel activiteiten hebben en niet zo draagkrachtig zijn, schetst De Schipper. „De huurprijzen van beschikbare locaties zijn vaak hoog. En voor de wat draagkrachtiger gemeenten die een gebouw willen kopen, zijn bestaande kerken vaak niet geschikt.”
Geregeld zijn er internationale kerken die op korte termijn nieuw onderdak zoeken. „Zo werd ik gisteren gebeld door een gemeente met een Indonesische achtergrond die op zondag met zo’n honderd mensen samenkomt in een hotel tegenover het Centraal Station. Vanaf 1 mei kan die gemeente daar niet meer terecht en heeft ze dus een andere plek nodig.”
Ongeveer een halfjaar geleden zat SKIN-Rotterdam aan tafel bij de wethouder van Bouwen en Wonen en betrokken beleidsambtenaren om de problematiek van migrantenkerken onder de aandacht te brengen, zegt De Schipper. „We trokken daarin samen op met moslimorganisaties, die voor een deel hetzelfde probleem hebben.”
Tot concrete oplossingen heeft dat niet direct geleid, zegt de directeur van SKIN-Rotterdam. In de zoektocht naar gebouwen zijn de internationale kerken veelal aangewezen op maatschappelijk vastgoed. Wanneer dit vrijkomt, is het voor kerken lastig om „daar tussen te komen”.
Industrieterrein
Enkele internationale kerken met een regionale functie vonden de afgelopen jaren onderdak op een industrieterrein in Schiedam. „Daar stonden kantoren van verschillende verhuurders leeg. Vijf of zes kerken maakten daar gebruik van. Maar nu heeft de gemeente Schiedam de maatschappelijke bestemming, waar kerken onder vallen, van die locatie weggehaald. De eerste kerk is daardoor inmiddels noodgedwongen vertrokken.”
In Den Haag stond de huisvesting van „internationale geloofsgemeenschappen” al meerdere keren op de lokale politieke agenda. Daarbij lag onder meer de optie van een verzamelgebouw voor migrantenkerken op tafel. De verkenning van de mogelijkheden is nog niet geheel afgerond, aldus een woordvoerder van de gemeente.
Madelon Grant van de landelijke koepelorganisatie onderstreept het belang van contact met lokale overheden. Ze wijst erop dat deze bij de ontwikkeling van nieuwbouwwijken vaak geen rekening houden met „de behoefte van religieuze gemeenschappen, al dan niet met een migratieachtergrond, om samen te komen. Dat zou in bestemmingsplannen meegenomen moeten worden.”
Ze wijst ook op de mogelijkheid van gemeenten om bestaande bestemmingsplannen te wijzigen, waardoor kerken gebruik kunnen maken van locaties die vrijkomen. Overigens hebben ze daarbij last van de marktwerking. „De prijzen van vastgoed zijn enorm gestegen. Kerken kunnen vaak niet de tarieven betalen die commerciële partijen wel kunnen opbrengen.”
Projectontwikkelaars
Ook bij de herbestemming van kerken ziet Grant een rol weggelegd voor gemeenten. „Aan wie wordt een kerk die gesloten wordt, verkocht? Sommige kerkbesturen kiezen voor een projectontwikkelaar, omdat de opbrengst dan vele malen hoger is dan bij de verkoop aan een andere kerkgemeenschap. Vervolgens wordt een kerk bijvoorbeeld gesloopt om op die plek woningen te bouwen.”
Voor dat laatste is een wijziging van het bestemmingsplan nodig. Grant: „Een gemeente zou kunnen zeggen: „Er zijn nog vijf kerken op zoek naar ruimte. Pas als het de eerste twee jaar niet lukt om het gebouw te verkopen aan een andere geloofsgemeenschap, werken we mee aan een wijziging van het bestemmingsplan.” Dat zou de positie van groeiende internationale kerken veel sterker maken, omdat ze dan niet hoeven te concurreren met commerciële partijen.”
