Een Europees voorstel dat Nederland extra geld kost, kan kort na de aankondiging vaak op overwegend afkeurende reacties rekenen in de Tweede Kamer. Dat geldt vooralsnog niet voor ”ReArm Europe”; de door Commissievoorzitter Von der Leyen geschetste Europese reactie op de huidige geopolitieke ontwikkelingen. De financieel woordvoerders van de Tweede Kamer debatteerden woensdag met minister Heinen (Financiën) over de manier waarop het plan gefinancierd wordt.

De doorgaans kritische VVD neemt vooralsnog een afwachtende houding aan. „Ik heb vooral veel vragen”, reageerde VVD-Kamerlid De Vries. Ze wil pas een standpunt innemen nadat de Europese Commissie een concreet voorstel bekendgemaakt heeft.

GL/PvdA, D66 en Volt juichen de Europese plannen toe. Het is volgens D66-Kamerlid Vijlbrief „zonneklaar” dat de huidige geopolitieke omstandigheden om een gezamenlijk Europees antwoord vragen.

BBB en SGP zijn tegen. „Alle financiële regels lijken terzijde te worden geschoven”, zei SGP-Kamerlid Flach. Hij vindt het belangrijk om niet direct de begrotingsregels los te laten, ook als dat lidstaten voor pijnlijke keuzes zou stellen.

„Ik herken het betoog”, reageerde D66-Kamerlid Vijlbrief, „maar is de SGP in het licht van wat er nu gebeurt in de wereld niet bereid hier anders over te denken?” „Enige consistentie is mijn partij niet vreemd”, pareerde Flach. „Voor mij is nog niet aangetoond dat de begrotingsregels onze veiligheid belemmeren.”

NSC is „niet gecharmeerd” van Von der Leyens voorstel, zei partijleider Omtzigt woensdagavond tijdens een ander debat. „De premier heeft alle ruimte”, gaf PVV-leider Wilders aan. „Maar als hij terugkomt, heb ik de ruimte om te zeggen: ik ben het er niet mee eens.”

Vooral de gemeenschappelijke schulden die de Europese Commissie wil aangaan, liggen politiek gevoelig. De Tweede Kamer is uitgesproken tegenstander van zogeheten eurobonds: gezamenlijke EU-leningen voor rekening en risico van alle lidstaten.

Volgens minister Heinen is er echter geen sprake van eurobonds. Hij wijst erop dat lidstaten die een rechtstreekse defensielening bij de Europese Commissie willen afsluiten, die op eigen kracht dienen af te lossen.

Nederland hoeft ook geen nieuwe garanties af te geven die dienen als onderpand voor de financieringsconstructie. „Dit kan gewoon binnen de huidige regels”, zei de minister. „Daarom ben ik niet direct uit m’n stekker gegaan.” De Europese Commissie heeft al eerder van deze bestaande mogelijkheid gebruik gemaakt.

Feitelijk staat Nederland indirect garant voor het geval dat een lidstaat een nog te verstrekken defensielening niet terugbetaalt. Dat is echter niet aan de orde, redeneert Heinen, omdat zo’n scenario zich alleen voordoet als een lidstaat failliet gaat.

De ChristenUnie is tegen eurobonds, maar staat desondanks welwillend tegenover nieuwe Europese gemeenschappelijke schulden. „Gelet op de bijzondere omstandigheden en geopolitieke urgentie heeft mijn fractie binnen bepaalde beperkende voorwaarden begrip voor deze route”, zei CU-Kamerlid Grinwis.

De stellingname van de CU leidde tot vragen bij collega-Kamerleden „Maakt de CU een draai?” vroeg Volt-Kamerlid Dassen zich opgewekt af. „Begeeft u zich met eurobonds niet op een glibberig pad?” wilde SGP-Kamerlid Flach weten.

Van een draai is geen sprake, antwoordde Grinwis, verwijzend naar het Europese verkiezingsprogramma van zijn partij. Hij benadrukte dat zijn partij kritisch is en blijft op eurobonds. De huidige geopolitieke omstandigheden rechtvaardigen echter een uitzondering. „Dit is urgenter dan corona.”

Op welke termijn er op Europees niveau wordt besloten over ”ReArm Europe” is vooralsnog onduidelijk. Minister Heinen verwacht niet binnen nu en een week een concreet voorstel van de Commissie te ontvangen. Zodra dat er ligt, zal het kabinet een standpunt nemen. In de tussentijd stelt de regering zich „constructief” op, zei premier Schoof.