Vlammende boodschap vanaf een Duitse kerktoren
Hoog steekt de toren van de Evangelische Stadtkirche in het Duitse Solingen boven zijn omgeving uit. Het gebouw dateert uit 1954. Zijn voorganger werd tien jaar eerder platgebombardeerd. Bijzonder is het huidige construct niet. Wel bijzonder is de boodschap op de torenwand: ”O Land, Land, Land, höre des Herrn Wort”. O land, land, land, hoort het Woord des HEEREN! (Jeremia 22:29).
Toen NRC schreef over de man die op 13 februari bewust op een groep mensen in München inreed, werd zijdelings gerefereerd aan de dodelijke mesaanval in Solingen vijf maanden eerder. De krant plaatste een foto waarop de kerktoren met zijn vlammende boodschap vol in zicht was. Een korte, krachtige preek. En dat in de seculiere NRC.
Hadden onze oosterburen maar geluisterd. En niet alleen zij. Luisteren deden zij overigens wel. Zelfs gretig, maar naar de verkeerde Führer. Paulus’ vraag aan de Galaten, „wie heeft u betoverd”, was ten tijde van het nationaalsocialisme (1933-1945) niet misplaatst geweest. Hoe kon een volk zo massaal bezeten raken van een bezetene...? Er zijn allerlei verklaringen ten beste gegeven. Duitsland voelde zich na de Eerste Wereldoorlog diep vernederd. Altijd was er al een hang naar een sterke, autoritaire leider, maar toen vooral. Het nationaalsocialisme met zijn uitgesproken vriend-vijanddenken leek het alternatief voor de velen die teleurgesteld waren in de democratie.
Hoe kon een volk zo massaal bezeten raken van een bezetene?
De Zwitserse psychiater C.G. Jung (1875-1961) schreef in 1936: „Een orkaan is losgebarsten (...) een god heeft bezit genomen van de Duitsers.” Hij gebruikte het woordje „Ergriffenheit” (gegrepenheid, bezetenheid). Men was gegrepen, in de macht van waanzin gekomen. Dan moest er ook een „Ergreifer” (grijper) zijn. Jung, gefascineerd door occulte verschijnselen (ze reikten hem het onderwerp van zijn promotieonderzoek aan), sprak van demonische krachten die over een mens en een volk kunnen komen.
De theoloog dr. B. Wentsel (1929-2022) doorzag scherp de invloed van die machten met hun vernietigingsprogramma: abortus, euthanasie, drugs, drank, massaslachtingen, tirannie. In het nationaalsocialisme openbaarde zich het beest uit de afgrond (Openbaring 11 en 17). De meest sadistische en sinistere instincten kwamen los.
Soms balt het kwaad zich op extreme wijze samen. Als God dood is (Nietzsche) en Christus uitgedreven, welke machten vullen dan het vacuüm...? Bekeert een volk zich niet radicaal tot God, dan gaat het van kwaad naar erger. Verdreven demonen komen in nog grotere aantallen terug (Mattheüs 12:43-45). „O land, land, land, hoort des HEEREN Woord!”
