Oprichter veiligheidsconferentie vermoordde bijna Hitler
”Vrede door dialoog” was de lijfspreuk van Ewald-Heinrich von Kleist. De Duitse oud-verzetsstrijder richtte de veiligheidsconferentie van München op. Vrijdag begint de 61e editie. Vier vragen en antwoorden.
Wat is de veiligheidsconferentie van München?
De veiligheidsconferentie van München (MSC) is het grootste forum voor internationale veiligheid. Sinds 1963 wordt de discussiebijeenkomst elk jaar gehouden in het prestigieuze Hotel Bayerischer Hof in München. De deelnemers –onder wie politici, militaire leiders en deskundigen– komen uit tientallen landen over de hele wereld.
Wie organiseert deze conferentie?
De organisatie is in handen van Stiftung Münchner Sicherheitskonferenz. De stichter is Ewald-Heinrich von Kleist (1922-2013). Deze Duitse oud-verzetsstrijder was betrokken bij een mislukte aanslag op Hitler op 20 juli 1944. Hij richtte in 1962 de Wehrkundetagung op, die uitgroeide tot de MSC.
Von Kleist wilde aantonen dat Duitsland na de Tweede Wereldoorlog een betrouwbare partner was en Amerikaanse en Europese leiders bij elkaar brengen om te discussiëren over veiligheid. „Ik ben gefascineerd door de noodzaak om onnodig bloedvergieten mede te voorkomen”, motiveerde Von Kleist. ”Vrede door dialoog” was zijn lijfspreuk.
Von Kleist leidde de MSC tot 1998. De focus is sinds de oprichting wel verlegd. Wat klein begon (tegen de achtergrond van de Koude Oorlog) en later vooral een „trans-Atlantische familiebijeenkomst” was, groeide uit tot een conferentie waar ook Rusland welkom werd. Inmiddels zijn er ook deelnemers uit landen als China, Brazilië en India.
Christoph Heusgen leidt dit jaar voor het laatst de MSC. Voormalig NAVO-chef Jens Stoltenberg volgt hem op. Dat zou deze maand al gebeuren, maar als gevolg van een regeringscrisis in eigen land is de Noor tijdelijk minister van Financiën. Zodra Stoltenberg het stokje overneemt van Heusgen, is hij de eerste niet-Duitse voorzitter.
Welke gasten staan dit jaar bijzonder in de belangstelling?
Meer dan zestig staats- en regeringsleiders zijn aanwezig. De ogen zullen met name gericht zijn op de vicepresident van de Verenigde Staten J.D. Vance, buitenlandminister Marco Rubio en op Trumps Oekraïnegezant Keith Kellogg. Ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky is aanwezig. Vrijdag staat een ontmoeting gepland tussen Vance en Zelensky.
De Russische regering is niet uitgenodigd. Volgens voorzitter Heusgen omdat „een bereidheid tot dialoog” een voorwaarde is om aan te schuiven, „en zolang president Poetin de regering in Kyiv, of Zelensky, niet erkent, denk ik niet dat een dialoog mogelijk is”.
China zal worden vertegenwoordigd door buitenlandminister Wang Yi. Andere hoge gasten zijn onder anderen NAVO-baas Mark Rutte en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Namens Nederland gaan premier Dick Schoof, minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en minister David van Weel (Justitie en Veiligheid).
Hoe zijn de verwachtingen aan de vooravond van de conferentie?
De oorlog in Oekraïne zal de bijeenkomst domineren en in het bijzonder hoe Amerika deze wil beëindigen. De inzet is dat Oekraïne grondgebied moet inleveren in ruil voor vrede, en de wens om NAVO-lid te worden opgeven. Woensdag meldde Trump dat hij Poetin heeft gesproken en dat hun teams „onmiddellijk” gaan onderhandelen.
De sfeer in München zal om te snijden zijn, omdat de VS en Rusland bij de onderhandelingen Europa negeren. De stemming zal ook niet verbeteren als Vance weer eens onderstreept dat Europese landen voor hun eigen veiligheid moeten zorgen en zeker niet als hij Trumps woorden zal herhalen over de annexatie van Groenland. Overigens is de MSC een informele bijeenkomst, die niet eindigt in gezamenlijke politieke besluitvorming.
