Natuurpanel schetst route naar duurzame, eerlijke wereld
Kokerdenken is heerlijk overzichtelijk. Maar zo’n tunnelvisie betekent vaak de snelweg richting gemiste kansen. Dat is ook de boodschap van natuurpanel IPBES in twee nieuwe rapporten.
Het VN-panel roept op om milieuproblemen in samenhang aan te pakken. Waarom zijn de twee rapporten nu relevanter dan ooit?
Eerst iets over de titel van een van de rapporten. Die past namelijk –zoals dat hoort– perfect bij de inhoud. Het rapport heet Nexus Assessment Report. Nexus betekent verbinding. Het woord komt van het Latijnse nectere wat knopen, vlechten of binden betekent.
Die verknoping laat het rapport duidelijk zien. De vijf thema’s –biodiversiteit, water, voedsel, gezondheid en klimaat– zijn nauw met elkaar verbonden. Alles hangt met alles samen. Een klimaatmaatregel –zoals het aanleggen van zonnepanelen– kan nadelig uitpakken voor de voedselvoorziening. Het is net als behangen. Ben je net lekker bezig, blijkt er een luchtbel onder het behang te zitten. En als je de bel dan wegduwt op de ene plek, popt die op een andere plek weer op. Het probleem verschuift. Het bewaren van het overzicht is van belang.
Dat overzicht is hard nodig, aldus het natuurpanel van de VN. Want de verbinding tussen de thema’s betekent ook dat er vaak win-winsituaties zijn. Een plantaardiger dieet is zo’n voorbeeld waarin je meerdere vliegen in één klap kunt slaan. Zowel klimaat, biodiversiteit, voedselproductie als gezondheid kunnen er wel bij varen.
Tiende verjaardag
Alleen het enkele inzicht dat deze vijf thema’s zo verknoopt zijn, maakt dit rapport al relevant. Maar er zijn nog enkele redenen waarom het rapport juist nu als geroepen komt.
De eerste is wel dat de tijd begint te dringen. Volgend jaar is het de tiende verjaardag van zowel het klimaatakkoord van Parijs als de duurzaamheidsdoelen van de VN (SDG’s). De klimaatdoelen raken steeds verder uit zicht en voor het halen van de SDG’s is er ook nog maar vijf jaar. De rapporten bieden handvatten om op meerdere fronten tegelijk vooruitgang te boeken.
De tweede reden vormen de tegenvallende uitkomsten van diverse internationale toppen in de afgelopen maanden. Zo was er een klimaattop in Azerbeidzjan, een natuurtop in Colombia en een top over plasticvervuiling in Zuid-Korea. Overal werden weer kleine stapjes gezet richting een meer duurzame wereld, maar grote doorbraken bleven uit. Tot ongenoegen van ontwikkelingslanden die de lasten van milieuproblemen het meest voelen. De rapporten van het IPBES voeren de druk op om bij zulke onderhandelingen met afspraken te komen die oog hebben voor het hele plaatje.
Populisme
De wereldwijde opkomst van het populisme is de derde reden dat dit rapport nu extra relevant maakt. Populistische politici en bestuurders zijn vaak geneigd om het maatschappelijk debat te versmallen tot één issue, bijvoorbeeld migratie. Andere problemen worden versimpeld of soms zelfs ontkend. Met de houding van populisten kunnen de uitdagingen rond de vijf verknoopte thema’s niet het hoofd worden geboden.
De route naar een duurzame, eerlijke wereld vraagt om een helder kompas. Natuurpanel IPBES stippelde deze dagen een mogelijke route uit.
