Onder de nieuwe status mag de populatie „gereguleerd” worden. De regels om de wolf af te schieten, worden daarmee versoepeld. Onder de huidige, strikte beschermingsstatus mag het dier niet opzettelijk gedood, gevangen of verstoord worden. Ook is het verboden voortplantingsgebieden te beschadigen of te vernietigen.

Het Verdrag van Bern is een internationale overeenkomst waarin de strikte beschermingsstatus van de wolf in 1979 is vastgelegd. Naast alle 27 EU-lidstaten hebben ook 23 andere landen het verdrag getekend. Nadat 38 landen dinsdag akkoord gingen met het door de Europese Unie ingediende voorstel tot verdragswijziging, werd de vereiste tweederdemeerderheid van ten minste 34 van de 50 verdragslanden ruimschoots gehaald.

Comeback

De wolf verkreeg in 1979 zijn strikte beschermingsstatus, omdat het dier in veel lidstaten werd bedreigd – in 1970 leefden er 14.000 exemplaren op Europese bodem. Maar mede dankzij de strikte bescherming onder het Verdrag van Bern en de Europese Habitatrichtlijn uit 1992 maakte de wolf een spectaculaire comeback. Cijfers over toename van de Europese wolvenpopulatie zijn niet erg betrouwbaar. Maar waar tussen 2013 en 2018 de populatie op 11.000 tot 17.000 exemplaren werd geschat en wolven in 21 EU-landen voorkwamen, weten inmiddels alleen nog de eilanden Ierland, Malta en Cyprus het dier buiten de deur te houden. Circa 20.000 wolven leven op Europese bodem en hun aantal neemt razendsnel toe.

Ook in Nederland zitten tussen de 104 en 124 exemplaren, concludeerde BIJ12 in mei dit jaar. Volgens de organisatie die drie keer per jaar het aantal wolven telt en verantwoordelijk is voor de afhandeling van schade veroorzaakt door wolven, vlakt de groei wel af. Het aantal wolvenaanvallen neemt daarentegen toe: in de eerste negen maanden van dit jaar waren het er al bijna 500, tegen zo’n 400 heel vorig jaar. Aanvallen leidden de afgelopen jaren tot ruim 800.000 euro aan schade bij voornamelijk schapenhouders.

Dit kan zo niet langer, dacht onder meer SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen. Mede op zijn initiatief riep het Europees Parlement eind 2022 de Europese Commissie op met een voorstel tot verlaging van de strikte beschermingsstatus te komen. Pas nadat wolf ”GW950m” Dolly –de lievelingspony van Commissievoorzitter Ursala von der Leyen– op haar Duitse landgoed had doodgebeten, kwam de Commissie na onderzoek met het voorstel. Toen ook de EU-lidstaten akkoord waren, bracht Brussel het verzoek tot verdragswijziging in bij het Permanent Comité –het bestuur– van het Verdrag van Bern.

Lees ook

Ruissen (SGP) blij met aanpak wolf: „Loopt uit de hand”

Buks

Nu het besluit tot wijziging is genomen, mag een willekeurige boer niet direct zijn buks pakken en het dier onder schot nemen. Pas over drie maanden gaat de verdragswijziging in. Tenminste, als er niet tussentijds bezwaar wordt aangetekend. Als minimaal zeventien landen binnen die drie maanden tegen het besluit ageren en gelijk krijgen, vervalt de goedkeuring tot verdragswijziging en blijft de status van de wolf ongewijzigd.

Blijft de wijziging wel overeind, dan is het vervolgens aan de Commissie om met een voorstel te komen om ook de Europese Habitatrichtlijn –waarin de beschermingsstatus van de wolf in 1992 nogmaals werd vastgelegd– te herzien. Dat Commissievoorstel moet door het Europees Parlement en in de Raad van de EU door de lidstaten unaniem worden goedgekeurd. Dat laatste is niet eenvoudig: Spanje is bijvoorbeeld tegen. Vervolgens moet ook de Nederlandse wet worden aangepast. Zelfs al wordt de beschermingsstatus van de wolf verlaagd, dan nog is het roofdier niet vogelvrij. Afschieten zal altijd verbonden blijven aan strenge voorwaarden. Alleen als er een gedegen plan is en er geen goede alternatieven voorhanden zijn, zal afschieten een optie zijn.

Probleemwolven

Voor Nederlandse boeren is het nu al mogelijk een ontheffing aan te vragen om zogenoemde probleemwolven aan te pakken. Artikel 16 van de Habitatrichtlijn stelt dat wolven mogen worden afgeschoten in het geval het roofdier de wilde natuur aantast, ernstige schade aan privébezit –waaronder vee– aanbrengt, of als zijn komst publieke belangen zoals de volksgezondheid of openbare veiligheid onder druk zet. Van een probleemwolf is sprake als „binnen één gemeente of in een aangrenzende gemeente binnen één week meermaals vee wordt aangevallen”, stelt het interprovinciaal overleg (IPO) –een samenwerkingsverband van alle provincies– in een vorige week uitgelekt wolvenplan. Deze week wordt over het conceptwolvenplan door gedeputeerden uit alle provincies gestemd. Bij groen licht maakt het bestuur van het IPO het plan op 15 januari definitief.

Maar wat is meermaals? En hoe naburig is naburig? „Zulke vage omschrijvingen, zijn onacceptabel”, sprak Gitta Backer namens vijf organisaties in de schapenveehouderij vorige week tegen Nieuwsuur. In het conceptplan staat dat provincies zelf „nadere invulling” moeten geven aan het woord „meermaals”. Op deze manier is het waarschijnlijk dat provincies elk hun eigen koers zullen varen. Drenthe wil een „wolfvrije regio”. Noord-Brabant legt nadruk op behoud van de wolf en het voorkomen van aanvallen op vee met elektrische hekken.