Onder de streep komt het erop neer dat Van Oostenbruggen alle mogelijkheden voor een nieuw box 3-stelsel opnieuw in overweging moet nemen. De wet waar het kabinet-Schoof vooralsnog op inzet, kan niet bij de Tweede Kamer worden ingediend. Dat is de strekking van een advies dat de Raad van State maandag heeft gepubliceerd.

De opzet van een nieuw box 3-stelsel houdt de staatssecretaris Fiscaliteit en zijn voorgangers inmiddels bijna drie jaar bezig. Er moet een stelsel komen waarbij de daadwerkelijke inkomsten uit vermogen worden belast. Dat was dringend nodig omdat de Hoge Raad in het zogeheten Kerstarrest uitsprak dat het oude stelsel −een spaartaks gebaseerd op een verondersteld, fictief rendement− juridisch niet langer door de beugel kan.

Voormalig staatssecretaris Van Rij heeft zo’n nieuw box 3-stelsel op basis van werkelijk rendement ontworpen. Hij heeft er meer dan twee jaar aan gesleuteld. Een deel van de Kamer ziet het eindproduct dan ook als ‘alles of niets’.

„Als het voorbereide wetsvoorstel ook weer schipbreuk lijdt, om welke reden dan ook, dan begin ik zowaar de moed te verliezen”, zei CU-Kamerlid Grinwis eerder dit jaar over de wet. „Als we er nu weer niet uitkomen, wat gaan we dan doen? Ik denk niet dat we een slimmere staatssecretaris krijgen, die een nog slimmer stelsel gaat bedenken.”

Staatskas

De Raad van State is desalniettemin van mening dat er een alternatief voor de wet moet komen. De belangrijkste adviseur van de regering vindt dat Rutte IV zich onnodig in zijn mogelijkheden beperkt heeft door als uitgangspunt te nemen dat de belastingopbrengsten uit box 3 in de toekomst net zo hoog moeten zijn als ze waren in de periode 2017 tot 2022. „Er ontbreekt een integrale visie op het belasten van vermogen.”

Ook wijst de Raad erop dat de Belastingdienst de wet niet ziet zitten: de fiscus zwaait in een uitvoeringstoets met vier rode vlaggen en een gele. De Belastingdienst heeft 900 fte nodig om de wet te kunnen uitvoeren. Een „bijna onmogelijke opgave”, gelet op de krapte op de arbeidsmarkt.

De manier waarop de regering onroerende zaken wil belasten in box 3, beoordeelt de Raad van State als „complex”. Bovendien wordt voor onroerende zaken net als voor aandelen in start-ups ten onrechte een uitzondering gemaakt die voor bijvoorbeeld gewone aandelen niet geldt.

De bal ligt nu bij Van Oostenbruggen. In januari debatteert de Tweede Kamer voor het eerst met de nieuwe staatssecretaris over box 3.