Storm op zee. Het beeld komt twee keer langs in het gesprek met ds. G.C. (Gerard) den Hertog. Eerst als hij herinneringen ophaalt aan zijn eerste jaar als predikant, vijftig jaar geleden. Later als hij het heeft over het schip van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) nu.
„We moeten een wakkere Christus hebben”, citeert de jubilerende predikant Maarten Luther. De geschiedenis uit Lukas 8 heeft de CGK in het huidige tijdsgewricht veel te zeggen, denkt de emeritus hoogleraar van de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA). „De discipelen hebben Jezus te laat wakker gemaakt, nadat ze eerst zelf lang hebben getobd en gehoosd. Sliep Jezus echt? Welnee, de Herder Israëls slaapt of sluimert niet. Maar Hij wachtte tot Hij erbij gehaald werd. We moeten Hem niet laten slapen.”
Opties
Het is meteen een klein preekje. Ds. Den Hertog kan niet anders, dat weet hij zelf ook. Hij mag dan hoogleraar ethiek en systematische theologie geweest zijn aan de TUA, het domineesambt is volgens ds. Den Hertog altijd de boventoon blijven voeren. Al jong heeft hij het voornemen om predikant te worden. Maar tijdens zijn tienerjaren rijst twijfel. Hij kiest voor de zekerheid maar een exact vakkenpakket. „Ik wilde alle opties openhouden. Ik zag de wereld om me heen, ik zag dat er in de kerk tegenstellingen waren en verwijten klonken.”
De jonge Den Hertog overweegt van alles: lucht- en ruimtevaarttechniek, medicijnen, werken in de zending. Na zijn inschrijving voor de geneeskundestudie blijft er echter iets knagen. „Eind augustus besloot ik me toch in te schrijven voor theologie. In die omweg daaraan voorafgaand was het alsof de Heere tegen me zei: je kunt het allemaal gaan doen. Ik dwing je niet om predikant te worden. Maar toen ik besloten had theologie te gaan studeren, wist ik: dit is mijn weg, mijn roeping.”
„Het was of God tegen me zei: Ik dwing je niet om theologie te studeren” - Ds. G.C. den Hertog, emeritus predikant CGK
Houvast
Waar de theologiestudent in die tijd mee worstelt is de vraag hoe een christen staande blijft in tijden van diep lijden of groot onrecht. „Ik las het boek ”Ondergang” van Jacques Presser. Daarin staat de geschiedenis van de Jodenvervolging in Nederland beschreven. Er waren christenen die daar overtuigd aan meewerkten. Dat was voor mij een grote schok.”
Gesprekken met een vrouw die in Ravensbrück gevangen had gezeten leren hem dat een goede opvoeding of afkomst niet behoedt voor verloedering. Maar wat dan wel?
De vragen over het houvast van een christen blijven hem tot op de dag van vandaag bezighouden. „Hoe weet je nu wat je zult doen wanneer het er bij jou op aankomt? Ik weet het nog steeds niet. Met de Heidelbergse Catechismus constateer ik dat een mens geneigd is tot alle kwaad. Maar erken ik ook dat een mens lust en liefde kan krijgen om naar de wil Gods in alle goede werken te leven.”
„Ik was ineens op volle zee en het stormde” - Ds. G.C. den Hertog, emeritus predikant CGK
In oktober 1974 wordt hij predikant in Kornhorn. Ds. Den Hertog is dan pasgetrouwd met Rieke van ’t Spijker. Tijdens de bevestigingsdienst wordt hun oudste zoon gedoopt, zodat familie niet twee keer hoeft af te reizen naar het hoge noorden. Meteen krijgt hij de vuurdoop. „In de periode van oktober tot juni leidde ik 26 begrafenissen. Ik was ineens op volle zee en het stormde.”
Wat de jonge predikant in die tijd ontdekt steunt hem tot nu toe. „Een van de mensen die ik moest begraven was een vader van een jong gezin. De zondag ervoor had ik hem zien lopen. Ik dacht: bij die moet ik van de week om het hoekje kijken. In zijn geval was dat niet meer aan de orde. Maar ik leerde om opmerkzaam te zijn op dat soort aanwijzingen. De Heilige Geest tikt je op zulke momenten op de schouder.”
Tijdens zijn predikantschap, eerst in Kornhorn en vanaf 1980 tot 2001 in Leiden, promoveert ds. Den Hertog op de Duitse theoloog Hans Joachim Iwand. „Zijn werk vestigt de aandacht op Luthers ontdekking over onze gebonden wil. Een mens kan niet willen dat God God is. Zo zit de mens in elkaar. Alleen van God uit komt de doorbraak.” Het zijn lessen die ds. Den Hertog weer doorgeeft aan zijn studenten op de TUA, waar hij vanaf 2001 hoogleraar ethiek en systematische theologie is.
Ds. G.C. den Hertog in 2001 bij zijn intrede als hoogleraar. Naast hem zitten twee emeriti: prof. dr. W.H. Velema (l.) en prof. dr. J. van Genderen. beeld RD
Bij zijn afscheid in de Grote Kerk in Apeldoorn houdt prof. dr. G.C. den Hertog een rede over de eerste ethiek van de Reformatie, naar aanleiding van Maarten Luthers ”Sermon von den guten Werken”. beeld Henk VisscherVleugels
Na zijn emeritaat in 2017 blijft prof. Den Hertog voorgaan in zondagse diensten. „Komen mijn vrouw en ik na een dienst waar dan ook weer thuis, dan voelen we ons gezegend. We hebben met elkaar gezongen, geluisterd.” Hij concludeert eruit dat hij zich „met al zijn vezels verbonden voelt aan de CGK. En die verbondenheid wordt groter nu we als kerkverband in zwaar weer zitten.”
Als student dacht hij misschien een minuutje dat het om de eenheid te bevorderen beter zou zijn om Nederlands hervormd te worden. „Weet je wat mij weerhield? Als God je roept binnen dat gezin, binnen die kerk, wie ben jij dan om een andere stap te zetten? En ik wist van de vrijzinnigheid binnen de Hervormde Kerk. Binnen de CGK waren en zijn er vleugels. Maar we kunnen elkaar wijzen op de Bijbel en de belijdenis. En we laten de Geest Zijn werk in ons doen.”
