Malta mag zelf bepalen aan wie het een Maltees paspoort verstrekt, ook al vindt de Europese Commissie dat Malta te gemakkelijk paspoorten verstrekt aan miljonairs van buiten Europa. Paspoorten zijn een nationale zaak, aldus een belangrijk advies aan de Europese rechters.
Als we daaraan gaan tornen wordt de „zorgvuldig opgebouwde balans tussen het nationale en het Europese burgerschap” zoals die in Europese verdragen is vastgelegd ondermijnd, schrijft de advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie in zijn advies. Dit zou een „compleet onwettige erosie betekenen van de bevoegdheden van lidstaten op een uiterst gevoelig terrein waarvan ze duidelijk hebben beslist die onder hun eigen controle te houden”.
De Europese Commissie was naar het EU-hof gestapt omdat ze vindt dat er een serieuze verbinding moet zijn tussen een EU-land en degene die een paspoort krijgt. Want wie een EU-paspoort heeft, mag daarna wonen en werken in de hele EU. Zomaar paspoorten verstrekken aan investeerders, zoals Malta volgens de Europese Commissie doet, schendt wat de commissie betreft het beginsel van „loyale samenwerking” zoals dat is vastgelegd in het Europese Verdrag.
De commissie wil af van de lucratieve handel in ‘gouden paspoorten’ die in trek zijn bij bijvoorbeeld rijke Russen en Chinezen. Cyprus en Bulgarije zijn onder Brusselse druk gestopt met deze praktijk. Malta verstrekt sinds de Russische invasie van Oekraïne geen gouden paspoorten meer aan Russen en Belarussen. Maar het land gaat nog altijd akkoord met paspoorten voor andere buitenlanders die substantiële investeringen doen in Malta of daar een huis kopen.
Het hof spreekt zich waarschijnlijk over een paar maanden uit. Maar de Europese rechters laten het advies van de advocaat-generaal meestal zwaar meewegen.
