De spanning in het Midden-Oosten is om te snijden. De vraag is niet of maar waar, wanneer en vooral hoe hard Israël terugslaat in Iran, na de grote Iraanse aanval van dinsdag met 180 tot 200 ballistische raketten. Het spervuur als vergelding voor de liquidatie van onder anderen Hamaskopstuk Ismail Haniyeh en Hezbollahleider Hassan Nasrallah, richtte grote schade aan in Israël, onder andere aan vliegbases.

Israël kan naar eigen zeggen de zware raketaanval van de Iraanse Revolutionaire Garde niet onbeantwoord laten. De tijd is voorbij dat de Joodse staat op een behoedzame, min of meer symbolische wijze reageert op een Iraanse aanval, zoals die van april. Israël laat niet meer met zich spotten.

Israël richtte zich de afgelopen tijd noodgedwongen vooral op de acute dreiging van de aan Iran gelieerde terreurgroepen: Hamas in Gaza, Hezbollah in Libanon, de Houthirebellen in Jemen en de pro-Iraanse milities in Syrië, Irak en op de Westelijke Jordaanoever.

Israël voert daarmee een oorlog op zeker vier fronten, nog afgezien van dagelijkse cyberaanvallen. Iran dicteert op de achtergrond deze bonte verzameling van sjiitische en soennitische strijdgroepen rond Israël, de as van verzet, die elkaar vinden in hun gezamenlijke streven Israël van de kaart te vegen. Iran gebruikt deze verzetsas, ook wel ring van vuur genoemd, om zelf buiten de oorlog met Israël te blijven.

Zware klappen

Israël slaagt erin de terreurgroepen in het noorden, oosten en zuiden zware schade toe te brengen. Het Israëlische leger heeft na zware strijd, die gepaard gaat met ook veel burgerdoden, Hamas in Gaza grotendeels uitgeschakeld. Toch is de soennitische terreurbeweging zeker niet verslagen. Hamas kan, overgeschakeld op een guerrilla-aanpak, nog altijd veel dood en verderf zaaien.

Ook Hezbollah loopt zware klappen op. Israël voert een militaire campagne om de capaciteit en de commandostructuur van de sjiitische terreurbeweging systematisch te vernietigen. Niet alleen via de legendarische pieperactie, maar ook met zware luchtaanvallen. Daarbij heeft Israël naar verluidt de afgelopen dagen de vermoedelijke opvolger van Nasrallah, Hashem Safieddine, geliquideerd bij een luchtaanval op Beiroet.

De volledige militaire top, inclusief Hezbollahleider Hassan Nasrallah, is via gerichte aanvallen geliquideerd. Het Israëlische leger zegt de helft van de raketcapaciteit van Hezbollah te hebben vernietigd; een claim die niet onafhankelijk is te verifiëren. Een Israëlisch grondoffensief, vooralsnog beperkt in schaal en omvang, moet Hezbollah een vernietigende klap toebrengen.

Het is een illusie te denken dat Israël Hezbollah kan uitroeien. Daarvoor is de beweging te diep militair en politiek geworteld in de Libanese samenleving. De terreurgroep met zijn strakke, gedisciplineerde militaire structuur en omvangrijke wapenarsenaal blijft daarom een grote bedreiging voor Israël.

Wurggreep

Toch is de hoeksteen van het Iraanse beleid om Israël naar het leven te staan tijdelijk verlamd. Teheran kan Israël niet langer in een wurggreep houden met de naar schatting 150.000 Hezbollahraketten. In Israël leefde de vrees dat deze onvoorstelbare verwoestingen zouden kunnen aanrichten in Israël.

Een omslag in de wurgende relatie tussen Hezbollah en Israël vond plaats op 25 augustus. Enkele minuten voor een geplande, massale aanval van Hezbollah vernietigt het Israëlische leger duizenden raketten in een preventieve aanval. In Israël groeit de overtuiging dat de terreurgroep aanmerkelijk minder schade kan aanrichten dan gedacht.

„Israël moet de kop van de octopus aanvallen nu de tentakels tijdelijk zijn verlamd” - Naftali Bennet, oud-premier Israël

Iran zag zich deze week genoodzaakt zelf een grootschalige raketaanval uit te voeren op Israël, na de ineenstorting van Hezbollah. Daarmee staan Israël en Iran nu direct oog in oog met elkaar en niet langer via de aan Iran gelieerde groepen. Israël richt zijn vizier nu direct op Iran. De ophanden zijnde vergeldingsaanvallen op Iran zullen hard zijn. Teheran kan zich niet langer verschuilen achter de ring van vuur.

Iran staat daarbij voor een dilemma. De decennialange zorgvuldig opgebouwde as van verzet van pro-Iraanse groepen rond Israël brokkelt in hoog tempo af. Nasrallah laat zijn vrienden in Teheran achter met een strategisch dilemma. De Ring van Vuur kan niet langer effectief het vuile werk voor Iran opknappen en de ayatollahs buiten de oorlog houden. Iran staat nu zelf aan het front, bedreigd door Israël en de Verenigde Staten. De hoogste geestelijk leider van Iran, Ali Khamenei, moet daarom zijn strategie herzien.

Octopus

In Israël klinkt de roep om door te pakken. De Joodse staat moet zich niet langer richten op de tentakels van de octopus, maar op de inktvis zelf, zoals oud-premier Naftali Bennet al enkele jaren betoogt. De dreiging van een ongekend verwoestende reactie van Hezbollah daarbij verhinderde echter zo’n aanpak.

Gezien de gewijzigde krachtsverhoudingen in het Midden-Oosten is de tijd nu meer dan ooit rijp voor een directe aanpak van Iran. „Israël heeft nu de grootste kans in vijftig jaar om het gezicht van het Midden-Oosten te veranderen”, schrijft Bennet op X. „De tentakels zijn tijdelijk verlamd, nu komt de kop.”

De discussie of Israël daarbij ook vergeldingsaanvallen moet uitvoeren op nucleaire installaties van Iran loopt hoog op. De Verenigde Staten, de belangrijkste bondgenoot van Israël, wijst dergelijke aanvallen af. Veel Israëli’s ­–binnen en buiten de politiek– zijn voorstander van zo’n aanval. Zoals Benett zegt: „Deze kans mag niet worden gemist.”