Een grote meerderheid van de jongeren in Nederland volgt het nieuws voornamelijk via sociale media. Dat is om meerdere redenen een zorgelijke ontwikkeling.
Wie een willekeurige jongere vraagt wat voor hem of haar de belangrijkste nieuwskanalen zijn, krijgt al lang geen opsomming meer van bekende nieuwsmerken. Voor bijna 80 procent van de jongeren tussen de 16 en 24 jaar zijn sociale media als WhatsApp, Snapchat, Instagram en TikTok de primaire nieuwsbron. Dat blijkt uit onderzoek van het Commissariaat voor de Media dat eerder deze week werd gepubliceerd.
Die sociale netwerken spelen sowieso een grote rol in het leven van jongeren, omdat ze een belangrijke schakel zijn in het contact met hun vrienden. Dat er via diezelfde kanalen ook nieuwsberichten voorbijkomen, is voor veel jongeren slechts bijzaak. Terwijl ze wel het gevoel hebben daarmee goed geïnformeerd te zijn. Nieuwsapps en krantensites komen er bekaaid af; die worden door deze groep niet of nauwelijks nog geraadpleegd. Tegelijk slagen kranten er niet goed in om jongeren op sociale media te bereiken.
Het is zorgelijk dat traditionele nieuwsmerken het afleggen tegen sociale media. Al zijn jongeren altijd een lastig te bereiken doelgroep geweest, met de opkomst van sociale netwerken in combinatie met de smartphone is het er bepaald niet gemakkelijker op geworden. En nu in steeds meer huiskamers de krant op tafel ontbreekt, is de vanzelfsprekendheid van traditionele nieuwsvoorziening bovendien minder groot.
Op de lange termijn is dat echt schadelijk. Een goede, pluriforme nieuwsvoorziening is essentieel voor een gezond publiek debat en vrije meningsvorming, zo schrijven de onderzoekers van het Commissariaat. Ze noemen een veelzijdig media-aanbod „een belangrijke voorwaarde voor de vitaliteit van onze democratie.” Kwaliteitsjournalistiek draagt bovendien bij aan de algemene ontwikkeling van jongeren en helpt hen bij hun staan in de samenleving.
Juist die kwaliteitsjournalistiek, gemaakt door professionele redacteuren en gefundeerd op ethische beroepscodes, staat onder druk door de invloed van sociale media. Daar zijn immers de algoritmes en verdienmodellen van grote technologiebedrijven leidend. Dat wat het beste ‘scoort’ krijgt dan automatisch prioriteit, en dat is meestal niet het nieuws.
Gelukkig bevat het rapport ook mooie aanknopingspunten. Jongeren zeggen in grote meerderheid vertrouwen te hebben in de journalistiek. En het onderzoek laat zien dat met de juiste vormen, afgestemd op de nieuwsconsumptie van jongeren, er best wel wat te bereiken is. Het vraagt van traditionele media een heel andere benadering, die helaas wel op gespannen voet staat met hun abonnementsmodellen. Toch zullen ze moeten investeren in een herkenbare, laagdrempelige aanwezigheid op sociale media. Want jongeren zijn wel de lezers van de toekomst.
