Dat is de problematiek die in ”Weerbaar leven” aan de orde gesteld wordt. In twee eerdere boeken in deze reeks is dit probleem inhoudelijk besproken. Dit nieuwe boek betoogt vervolgens dat de overheid hier veel te laks in is. Daarom moeten christenen hun stem krachtig (profetisch) verheffen, ook in daden van burgerlijke ongehoorzaamheid.

Diverse auteurs leveren hun bijdrage, andere personen zijn beschreven of geïnterviewd, ruwweg uit de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland, enkelen met een duidelijke link met de reformatorische gezindte. Waarin zij overeenkomen is de overtuiging dat we op het terrein van het klimaat een fors probleem en een grote verantwoordelijkheid hebben. Dat zou in de reformatorische wereld wel meer mogen leven. We theologiseren en consumeren helaas maar al te vaak alsof er met de schepping niets aan de hand is.

Dit boek stelt ons voor de vraag wat het kreunen van de aarde voor ons betekent. Is het in lijn met het onderwijs van Jezus als de kerk krachtiger haar stem verheft tegen het kapitalisme? Is het in lijn met de Rechabieten (Jeremia 35) als christenen afwijkend consumeren? Is het in lijn met het optreden van de profeten als sommigen gaan demonstreren? Is het in lijn met de handelwijze van de vroedvrouwen in Egypte (Exodus 1) om burgerlijk ongehoorzaam te zijn?

”Weerbaar leven” beantwoordt deze vragen met een volmondig ”ja”. Al bleef bij mij na lezing de vraag wel over of alle auteurs zouden instemmen met de meest dwarse bijdragen in deze bundel.

Die dwarse toon wordt in het eerste hoofdstuk gezet door ds. Sam Janse, over burgerlijke ongehoorzaamheid in het licht van de Bijbel. Thea de Ruijter –predikante– vertelt haar ervaring daarmee. Wim Pijl biedt juridische kaders. Allemaal zijn ze positief over bijvoorbeeld snelwegblokkades door Extinction Rebellion. Volgens hen zijn deze Bijbels verantwoord, zijn ze nodig om de overheid bij de les te houden en zijn er voldoende juridische waarborgen.

Het gaat mij echter veel te snel, ik mis de zelfreflectie. Rondom welke thema’s zou bijvoorbeeld nog meer burgerlijke ongehoorzaamheid op haar plaats zijn (waar waren deze groeperingen toen in coronatijd ouderen maandenlang opgesloten werden in verpleegtehuizen)? En aan de andere kant: wat zegt het dat Extinction Rebellion ook bekendstaat om haar indirecte steun voor Hamas en de lhbti-beweging? De club dunkt me veel linkser te zijn dan deze auteurs willen zien.

Dieper nog, het boek spreekt best veel over zonde en bekering. In een kerkelijk klimaat waar alles ‘lief’ moet zijn, valt dit te waarderen. Het is ook terecht dat deze woorden niet alleen maar verbonden worden met de individuele ziel, zoals onder ons soms gebeurt. Maar ze worden in veel bijdragen wel érg horizontaal. Het gaat nauwelijks meer over de vraag ”Hoe zult gij rechtvaardig verschijnen voor God?” Waar dat uit beeld raakt, is de kerk haar diepste boodschap voor deze wereld kwijtgeraakt. Ik kan dan ook uit ”Weerbaar leven” nauwelijks opmaken waarin het christelijke protest tegen de consumptiemaatschappij verschilt van de seculiere positie van een organisatie als Extinction Rebellion.

De bekende woorden uit Romeinen 12:1 worden ook in dit boek geciteerd: „Word aan deze wereld niet gelijkvormig.” Daar zouden diverse auteurs in mijn ogen alerter op moeten zijn. Daarom kan ik dit boek niet aanbevelen.

Toch kunnen we de boodschap ook niet negeren. Het kan immers niet waar zijn dat reformatorische christenen in hun consumptiepatroon wél wereldgelijkvormig mogen zijn, als het dan maar is met rok of stropdas en in een zwarte in plaats van een rode SUV. Waarachtige bekering tot God heeft consequenties voor onze levensstijl, en geeft ook de moed om waarschuwend te getuigen. Ik hoop dat de nieuwe vereniging NatuurGetrouw in de bezinning daarop wél een Bijbelse en heldere richting zal wijzen.

Weerbaar leven, Sam Janse e.a.; uitg. KokBoekencentrum; 128 blz.; € 13,99