Meer dan veertig landen bezocht paus Franciscus (87) sinds zijn aantreden in 2013. Vanaf donderdag staat een pastoraal bezoek aan België op het programma. Wat kan hij daar verwachten?
De paus gaat dus naar België. Is dat bijzonder?
Best wel, want heel vaak gebeurt het niet dat een paus België bezoekt. Leo IX (paus van 1049-1054) was de eerste die de Nederlanden aandeed. Het laatste bezoek van een paus was in 1995, dus bijna dertig jaar geleden. Johannes Paulus II keerde tien jaar later nog even terug naar België om pater Damiaan zalig te verklaren.
De huidige paus, die sinds zijn aantreden in 2013 al meer dan veertig buitenlandse reizen maakte, lijkt een voorkeur te hebben voor landen buiten Europa. De belangrijkste reden dat Franciscus nu toch naar België komt, is het 600-jarig bestaan van de Leuvense universiteit, in 2025. Die kent een lange, rooms-katholieke traditie. Ze stond in de Reformatietijd bekend als een vurig bestrijder van het protestantisme.
Met zijn komst –als die doorgaat tenminste, de paus heeft een „lichte griep"– wil Franciscus ook „het Evangelie laten klinken” en rooms-katholieken in het steeds seculierder wordende land „een hart onder de riem steken”, meldt de officiële website van het pausbezoek. Het is daarnaast een goede gelegenheid om met mensen te spreken over onderwerpen die hem na aan het hart liggen, zoals migratie, sociale ongelijkheid en klimaatverandering. ”Hoopvol onderweg” is de slogan van het pausbezoek: een oproep tot vernieuwing en optimisme.
Wat staat er de komende dagen in zijn agenda?
Alles verloopt volgens een strak schema. Zijn vliegtuig uit Luxemburg landt donderdag om 19.10 uur op de luchtmachtbasis van Melsbroek, bij Brussel. Daar wordt Franciscus feestelijk onthaald. Vrijdag en zaterdag staan in het teken van ontmoetingen. Eerst brengt hij vrijdagmorgen in het paleis van Laken een bezoek aan de Belgische koning Filip en zijn vrouw Mathilde. Dat doet de paus mede als staatshoofd van Vaticaanstad.
Daarna zijn de eerste minister en vertegenwoordigers van de overheden en de burgerlijke samenleving aan de beurt. In de namiddag ontmoet de paus in de promotiezaal van de Katholieke Universiteit Leuven een aantal hoogleraren. Op zaterdag staan er vooral ontmoetingen met kerkelijke vertegenwoordigers op het programma.
Wat niet op de officiële agenda staat: paus Franciscus zal tijdens zijn bezoek ook „in alle discretie” een ontmoeting hebben met slachtoffers van seksueel misbruik. De Rooms-Katholieke Kerk in België ligt onder vuur vanwege misbruikschandalen .
Zondag is de laatste dag van het vierdaagse bezoek aan België. De 266e paus gaat zondagmorgen in het Koning Boudewijnstadion in Brussel voor in een eucharistieviering, die ook op televisie wordt uitgezonden. Na een afscheidsceremonie op de luchtmachtbasis van Melsbroek vertrekt om 12.45 uur het vliegtuig naar Rome.
Wat kost zo’n reis en wie betaalt dat?
De kosten zijn vooral afhankelijk van de lengte en het programma van het bezoek. De Vlaamse website Otheo verwijst naar de reis van de paus naar Marseille vorig jaar, die 2,5 miljoen euro kostte. De federale regering van België draagt de kosten voor de ontvangst en beveiliging van de paus als staatshoofd. De Leuvense universiteiten betalen hun eigen kosten. De kerk bekostigt zelf de overige evenementen, zoals de viering in het Koning Boudewijnstadion.
De gezondheid van de 87-jarige kerkleider is broos. Zo verplaatst hij zich in een rolstoel vanwege knieproblemen. Hotelkosten hoeft Franciscus niet te maken, weet Otheo: hij slaapt op zijn buitenlandse reizen doorgaans in de ambassade van de Heilige Stoel of in een kerkelijke instelling. „Pausen logeren nooit in een hotel.”
Wie komen er kijken?
Hoeveel mensen Franciscus de komende dagen op de been weet te brengen, is nog onduidelijk. De gratis kaarten voor de afsluitende mis in het stadion waren in ieder geval na enkele uren al vergeven. In totaal zullen 35.000 mensen de viering bijwonen.
In ieder geval noemen steeds minder Belgen zich rooms-katholiek. Het in november verschenen ” Jaarrapport van de Katholieke Kerk in België 2023” vermeldt dat de helft van de ongeveer 11,5 miljoen mensen tellende bevolking zich tot het rooms-katholicisme rekent. Minder dan een op de tien Belgen gaat minstens een keer per maand naar de kerk.
