Glyfosaat en andere bestrijdingsmiddelen zijn niet verkeerd getoetst, zegt directeur Marcel van Raaij van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Het college ziet dan ook geen reden om toegelaten middelen opnieuw te testen. Enkele hoogleraren drongen hier eerder op aan.
Van Raaij: „Als we denken dat er een risico is, laten we een werkzame stof niet toe. Er is hier niemand die denkt: we knijpen een keer een oogje toe. De gezondheid van mens, dier en milieu staat elke keer voorop.”
Hoogleraar milieubiologie Geert de Snoo pleitte recent voor een nieuwe beoordeling van alle toegelaten middelen, omdat kankerverwekkende effecten mogelijk over het hoofd zijn gezien door een verkeerde manier van toetsen. De Snoo, vanaf oktober directeur onderzoeksbeleid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), kreeg bijval van andere hoogleraren.
Het tv-programma Zembla bracht dit voorjaar aan het licht dat bij de beoordeling van glyfosaat een statistische methode is gebruikt. Hierbij wordt het risico op kanker afgezet tegen de kans dat de stof juist tumoren bestrijdt. Die dubbelzijdige test is gebruikelijk bij het toetsen van medicijnen, waarbij zowel naar gunstige als ongunstige effecten voor de gezondheid wordt gekeken.
Voor pesticiden is dat onzin, zegt De Snoo: „We willen niet weten of een bestrijdingsmiddel ook als geneesmiddel op de akker kan worden gespoten. We willen alleen maar weten of een stof veilig is.”
Het Ctgb benadrukt dat bij de Europese herbeoordeling van glyfosaat diverse studies zijn gewogen, waarin zowel dubbelzijdig als eenzijdig is getest. De risicobeoordelingscommissie van het Europese agentschap voor chemische stoffen (Echa) trok daaruit de conclusie dat de stof niet kankerverwekkend is. De Europese autoriteit voor voedselveiligheid Efsa nam die conclusie over, waarop de Europese Commissie eind vorig jaar de toestemming om glyfosaat te gebruiken in de landbouw verlengde.
„We staan achter de gevolgde procedure”, zegt Ctgb-directeur Van Raaij. „De conclusie is getrokken op basis van een totale set gegevens. De beoordeling is gericht op het uitsluiten van risico voor mens en milieu.”
Het is dus niet nodig de toegelaten stoffen opnieuw te onderzoeken?
„Wij zien geen reden voor herbeoordeling. Maar de wetenschap staat nooit stil. Als er nieuwe informatie is die aanleiding geeft tot ingrijpen, dan is die mogelijkheid er. Je kunt niet ieder jaar alles tegen het licht houden, daarom werken we met periodieke beoordelingen: elke stof wordt meestal na tien jaar herbeoordeeld. Soms leidt dat tot niet meer toelaten, omdat de inzichten zijn veranderd.”
Over de toelating van glyfosaat bestaat al langer twijfel. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO stelde al in 2015 dat de stof mogelijk kankerverwekkend is.
„Over glyfosaat bestaan heel veel gegevens, vooral ook van na die uitspraak van de WHO. Juist door de discussie over de mate van kankerverwekkendheid hebben wij en Echa er met extra aandacht naar gekeken.”
„We staan achter de gevolgde procedure” - Marcel van Raaij, directeur Ctgb
Waarom is een dubbelzijdige test bij de beoordeling van gewasbestrijdingsmiddelen zinvol?
„We zijn geïnteresseerd in de afwijking. Die kan naar de ene kan zijn maar ook naar de andere. Ook een verlaging van de kans op tumoren kan duiden op een schadelijke werking, bijvoorbeeld als de stof hormoonverstorend is. Over het nut van dubbelzijdig en eenzijdig kun je discussiëren en daar staan wij voor open, maar we willen ons onderzoek consistent doen. En daarbij zijn ook eenzijdige testen betrokken.”
Volgens hoogleraar De Snoo test u zo medicijnen op de akker.
„Dat laat ik voor zijn rekening.”
Test het Ctgb zelf of komt al het onderzoek van de bedrijven die een middel toegelaten willen hebben voor gebruik?
„Wij zijn zelf geen onderzoeksinstituut, we beoordelen de studies die worden aangeleverd bij een aanvraag. Die studies moeten volgens strikte protocollen worden uitgevoerd, meestal in een erkend en gecertificeerd laboratorium. Wij krijgen alle onderliggende data. Degene die een middel op de markt wil brengen is verantwoordelijk voor het aanleveren van alle gegevens. Daarnaast kijken we naar openbare studies. En bij een beoordeling hoort altijd een publieke consultatie, waarin iedereen relevante studies kan inbrengen.”
