Dit zijn belangrijke punten uit de miljoenennota:

• De huurtoeslag gaat pas een jaar later voor iedereen omhoog. In de financiële bijlage van het coalitieakkoord was daar voor volgend jaar al 500 miljoen euro voor uitgetrokken, maar de maatregel gaat nu pas in per 2026.
• De zorgpremie gaat met ongeveer tientje omhoog, naar gemiddeld 156 euro per maand. De zorgtoeslag stijgt met 6,50.
• Het kabinet maakt zowel voor volgend jaar als het jaar daarna 60 miljoen euro vrij om kwetsbare huishoudens te helpen hun energierekening te betalen.
• Ook hogere inkomens profiteren van nieuwe belastingtarieven. De aangekondigde extra schijf in de inkomstenbelasting levert niet alleen wat op voor de huishoudens met een kleine portemonnee, maar ook voor de hogere inkomens. De eerste schijf wordt opgeknipt.
• De begroting van het ministerie van Defensie bedraagt volgend jaar 22 miljard euro. Er wordt veel geld uitgegeven aan modernisering en vernieuwing van het materieel. Ook gaat er extra geld naar het personeel om meer medewerkers aan te trekken, al jaren een probleem voor de krijgsmacht.
• Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) bezuinigt 360 miljoen euro op subsidies van zijn departement. In november maakt hij hier meer over bekend.
• Met een ‘startpakket’ van 40 miljoen euro wil het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) komend jaar een begin maken aan zijn landbouwplannen. Van dat bedrag gaat 15 miljoen euro naar maatregelen om de druk op de mestmarkt te verkleinen.
• De treinkaartjes van de NS worden in 2025 niet 12 procent, maar 6 procent duurder.
• Het kabinet gaat in 2025 niet bezuinigen op sport, meldt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker hoort veel goede plannen in de troonrede, maar mist wel „de samenlevingsvisie die maakt dat we voor elkaar blijven zorgen”. Ook stond het kabinet tot haar teleurstelling niet stil bij „de belangrijke rol van kerken en het verenigingsleven”.

Het kabinet moet wat de ChristenUnie betreft voorkomen dat de treinkaartjes duurder worden. Ook moet de maatschappelijke diensttijd blijven. Ze is evenwel blij dat de giftenaftrek grotendeels in stand blijft, iets waar haar partij zich fel tegen verzette. „Maar met het terugdraaien van één samenlevingsboete zijn we er nog niet. Ik zie uit naar het debat de komende dagen en zal hier het kabinet echt op uitdagen.”

Bikker is nog steeds niet te spreken over het plan de spreidingswet in te trekken. Ze vreest „bestuurlijke chaos” op het asieldossier. „Het voornemen van dit kabinet om met de asielcrisiswet de Tweede Kamer buitenspel te zetten is ondemocratisch.”

De SGP hoort in de troonrede verstandige plannen op het gebied van veiligheid, migratie en wonen. De kleine christelijke partij mist echter „de broodnodige aandacht voor gezinnen”, aldus SGP-voorman Chris Stoffer.

„Het is belangrijk en positief dat de lage inkomens een mooie plus krijgen op het kindgebonden budget, maar dit kabinet laat daar vooral de middeninkomens voor opdraaien”, ziet Stoffer. „Dat moet anders.” Hij is blij dat het verschil tussen één- en tweeverdieners wat afneemt, „maar onderaan de streep blijft het gapende gat nog altijd enorm”. De partij vindt de „fiscale afstraffing” van gezinnen waarvan maar één ouder werkt onrechtvaardig.

Ook is Stoffer niet te spreken over de „botte bezuinigingen” op ontwikkelingshulp.

CDA-leider Henri Bontenbal hoorde in de troonrede „wel veel stoere taal waarmee er een flinke claim op de toekomst wordt gelegd”. Er worden immers beloftes gedaan door een „instabiele coalitie”, aldus de voorman van de christendemocraten. Hij spreekt van een „goede samenvatting van het coalitieakkoord”, waarin vooral de warmte ontbreekt.

Positief is wat Bontenbal betreft wel het voornemen van het kabinet om ruimte aan de samenleving te laten. Dat is ook een speerpunt van het CDA. Maar de overheid moet wel willen investeren in die samenleving, zegt hij. Dat de maatschappelijke diensttijd wordt geschrapt, is volgens de christendemocraat geen goede zaak. Ook mist hij investeringen in verenigingen en de mantelzorg.

Bovendien vreest Bontenbal voor „heel veel ingebakken teleurstellingen” omdat eenheid ontbreekt tussen de vier coalitiepartijen. „Het lijkt erop dat de coalitiepartijen allemaal hun eigen blokje hebben gehad, ook in deze troonrede.”

Bij de traditionele balkonscène die volgde op de rijtoer met de Glazen Koets na de troonrede, hebben honderden mensen enthousiast naar de koninklijke familie gezwaaid. Een enkeling riep „Leve de republiek” of droeg een omgekeerde vlag als protest, maar de sfeer was vooral koningsgezind.

Vorig jaar werd de koninklijke familie uitgefloten terwijl zij op het paleisbalkon stond te zwaaien. Voor de hekken van het paleis bevonden zich behalve Oranjefans ook demonstranten die omgekeerde Nederlandse vlaggen bij zich droegen. Ook tijdens de rijtoer eerder op de dag was er boegeroep te horen.

In het publiek greep iemand ook de kans om prinses Laurentien te steunen na de ophef over haar rol bij de afhandeling van de toeslagenaffaire. Op een bord prijkte naast haar foto een hart.

Dat het kabinet in de troonrede aankondigt „sneller, strenger en soberder” asielbeleid te gaan voeren, wil niet zeggen dat het beleid onmenselijk is, zegt BBB-leider Caroline van der Plas. „We hebben altijd oog voor de mensen gehouden”, aldus de coalitiepolitica.

Toch is het belangrijk om een signaal te geven aan „mensen die hier helemaal geen kans maken op asiel, maar hier toch naartoe komen”. Streng en sober beleid voorkomt mogelijk toch dat mensen naar Nederland komen. „Dat is natuurlijk uiteindelijk het doel.” Van der Plas voegt daaraan toe dat „voor de mensen die opvang nodig hebben, die echt op de vlucht zijn” altijd opvang moet worden geboden.

Al met al vond het BBB-boegbeeld het „een van de meest realistische en warme troonredes die er zijn geweest”. Ze kreeg het gevoel dat de koning er „zelf ook echt in gelooft”, zegt zij na afloop bij de Koninklijke Schouwburg. „Heel veel positiviteit. Heel veel warme woorden voor onze voedselmakers. Heel veel realiteitszin”, is haar afdronk van de troonrede.

De troonrede die koning Willem-Alexander dit jaar voordroeg was ongeveer net zo lang als in de afgelopen jaren. Van kaft tot kaft was het document 2595 woorden. Vorig jaar waren dat er 2546. Wel was de toespraak langer dan gemiddeld. Sinds de eeuwwisseling was de troonrede op papier gemiddeld namelijk 2166 woorden.

Hoewel de koning de toespraak houdt, wordt de tekst geschreven door het kabinet. Het was de eerste keer dat dit gebeurde onder minister-president Dick Schoof, na dertien troonredes onder leiding van Mark Rutte.

Het is de twaalfde keer dat Willem-Alexander de troonrede uitspreekt. In 2017 was hij daarmee het snelst klaar, toen telde de tekst 1667 woorden. De langste was in 2022: de tekst bestond uit iets meer dan 2800 woorden, goed voor zo’n zes A4’tjes aan tekst. Van 2004 tot en met 2010, toen Jan Peter Balkenende premier was, was de troonrede met nog geen 2000 woorden het kortst van deze eeuw.

Koning Willem-Alexander en zijn familie zijn na het voorlezen van de troonrede in de Koninklijke Schouwburg weer in de koetsen gestapt om terug te keren naar paleis Noordeinde. Daar zal het koninklijk gezelschap zich straks op het balkon laten zien voor de traditionele balkonscène.

Net als vorig jaar bestaat het gezelschap ook op deze derde dinsdag van september uit zes personen. Naast koning Willem-Alexander zijn ook koningin Máxima, prinses Amalia, prinses Alexia, prins Constantijn en prinses Laurentien weer van de partij.

Op het balkon zal het koninklijke gezelschap kort naar het publiek zwaaien. Met de balkonscène komt er een einde aan het koninklijke deel van Prinsjesdag.

De volledige tekst van de troonrede is hier te vinden.

Doordat mensen steeds minder zeker zijn van zaken „die heel gewoon moeten”, is er toenemend chagrijn tussen mensen. Dat zei de koning namens de regering in de troonrede, wijzend op onder meer „een dak boven je hoofd, een toereikend inkomen en een vertrouwde woonomgeving”. Die zaken raken steeds vaker uit het zicht.

„Dat gebrek aan zekerheid knaagt aan de onafhankelijkheid aan mensen. En leidt bovendien tot onderlinge kribbigheid en verlies aan saamhorigheid.”

Vanwege een onwelwording in de Schouwburg is de Verenigde Vergadering kort geschorst. Hulpverleners zijn naar binnen gegaan.
Dat gebeurde vlak voordat de koning aankwam om de troonrede uit te spreken.

Het gaat om een oudere vrouw, die inmiddels met een rolstoel naar buiten is gebracht.

Prinses Amalia vertrekt bij Paleis Noordeinde naar de Koninklijke Schouwburg.

Langs de route die de Glazen Koets met de koninklijke familie dinsdagmiddag rijdt, verzamelen zich steeds meer toeschouwers. Ook demonstranten kiezen een positie langs de route.

Op het Lange Voorhout willen ruim tien demonstranten van de organisatie Republikein niet plaatsnemen in een speciaal demonstratievak. Ze dragen borden bij zich met „Willem de Laatste” en „Een koning hoort in een sprookjesboek niet in de grondwet”.

Aan de gevel van museum Escher in het Paleis is inmiddels de kassabon van de actie #geenhogerebtw uitgerold, waarop te zien is welke gevolgen de verhoging van de btw heeft. Zo staat er dat een voetbalwedstrijd Nederland-Duitsland straks 76 euro kost in plaats van 68 en dat voor een bruidsreportage na de verhoging 2775 euro moet worden neergeteld (was 2500).

Bij Paleis Noordeinde neemt het aantal mensen achter de dranghekken toe, maar het staat niet helemaal vol en er is nog loopruimte langs de gebouwen. Onder de toeschouwers zijn mensen van alle leeftijden, ook kinderen. Sommige mensen zitten op een stoeltje klaar voor de stoet.

Prinses Beatrix heeft de koninklijke rijtoer op Prinsjesdag opnieuw bekeken vanachter een raam van de Raad van State. Net als de afgelopen jaren keek zij vanaf die plek aan de Kneuterdijk toe hoe de koetsen met daarin het koninklijk gezelschap voorbij kwamen rijden.

„Mag ik uw handtekening? We houden een handtekeningactie voor minder onderwijs.” Anne-Lynn Smit, Liza Stolker en hun vriendinnen vinden het absoluut niet saai om te wachten op de glazen koets.

Uitgedost met grote zelfgemaakte hoeden staan de leerlingen van de Willem de Zwijgerschool uit Hendrik Ido Ambacht deze dinsdag vanaf 10.30 uur klaar aan de Lange Voorhout. Vervelen doen ze zich niet. „Ik verzamel handtekeningen”, vertelt Liza Stolker. „Mag ik ook die van u?” Ze heeft er al een heleboel in haar notitieblok, laat ze zien. „Van politieagenten, trompetspelers, een professor, een boekenschrijver en een minister.” Het wachten is „allesbehalve saai”, vindt de leerling uit groep 8. „We zien steeds soldaten voorbijkomen. En we hebben al een high five of boks gegeven aan heel veel politieagenten.”

Waar kijken ze het meest naar uit op hun allereerste Prinsjesdag? Anne-Lynn Smit hoopt vooral de koningin te zien vandaag. „Ik heb een hoed van haar nagemaakt.”

De leden van de Tweede en de Eerste Kamer nemen nu plaats in de Koninklijke Schouwburg. Om 13.00 uur gaat de Glazen Koets rijden vanaf Paleis Noordeinde. Hier het volledige programma.

Het openbaar vervoer in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag moet het vanaf 2026 doen met 110 miljoen euro minder. Dat bevestigt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat na berichtgeving door het AD. Hoewel de bezuiniging pas over ruim een jaar ingaat, moeten de regio’s komend jaar al rekening houden met het krimpende budget.

Minister-president Dick Schoof en partner Loes Meurs bij het Catshuis.

Minister Eelco Heinen (Financiën) (VVD) en staatssecretarissen Folkert Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) (NSC) en Nora Achahbar (Toeslagen en Douane)(NSC) met het koffertje met daarin de miljoenennota.

Een bijzondere dag voor de groepen acht van de protestants christelijke basisschool De Regenboog uit Holten. Met in totaal ruim honderd personen zijn ze vanochtend rond 9.00 uur vertrokken uit Overijssel voor een meer dan twee uur lange treinrit. De leerlingen, herkenbaar aan felgroene hesjes, vermaken zich goed met spelletjes spelen en tekeningen maken.

Dat groep 8 met Prinsjesdag naar Den Haag afreist, is traditie, zegt Anita Aanstoot, een van de meereizende ouders. ,Het gebeurt denk ik al zeker 20 jaar.” Eerst zal de groep langs de route gaan staan, vertelt ze, daarna gaan ze naar Paleis Noordeinde voor de balkonscene.

Op school hebben de leerlingen al geleerd over wat er gebeurt op Prinsjesdag, vertelt Milan, de zoon van Anita. ,Het ging over het koffertje, en over de politieke partijen.” De leerling heeft veel zin in de dag. ,Mijn broer kon niet gaan vanwege corona, maar van mijn nichtje weet ik al ongeveer wat er gaat gebeuren.

In het centrum van Den Haag verzamelen zich dinsdagochtend langzaamaan meer mensen die Prinsjesdag willen bijwonen. Aan de route waar de leden van het koningshuis later op de dag langsrijden, staan rond 10.00 uur al meerdere schoolklassen klaar in speciale vakken om de stoet te kunnen bekijken.

Ook leren de basisschoolkinderen wat over de inhoud van Prinsjesdag, licht een onderwijsassistente van een van de groepen toe. De klassen staan in de buurt van de Koninklijke Schouwburg, waar koning Willem-Alexander ’s middags de troonrede uitspreekt.

De Korte Voorhout, waaraan de schouwburg huist, is vanaf de Koningskade afgesloten voor verkeer door schermen en politieagenten. Aan de Lange Voorhout zitten al enkele rijen mensen op de speciaal geplaatste tribunes langs de route die de Glazen Koets rijdt.

Voor een geparkeerde touringcar aan de route zit een groep ouderen op klapstoeltjes. De dranghekken voor hen zijn versierd met oranje vlaggetjes.

Burgers die geven aan een goed doel houden hetzelfde belastingvoordeel als ze gewend waren.

Lees ook

Bezuiniging giftenaftrek grotendeels van tafel

Langs de route verzamelen de eerste mensen zich. Een enkeling was zelfs al rond zes uur present.

Op diverse plaatsen in het centrum van de stad zijn al agenten te zien. Ook is een deel van het centrum afgesloten voor verkeer. Het verkeer kan sinds zes uur niet meer over onder meer de Lange Houtstraat, het Plein, de Paleisstraat en het Korte Voorhout.

Ondertussen zit premier Schoof bij de kapper.

Vier groepen willen dinsdag, op Prinsjesdag, demonstreren in Den Haag. Het gaat volgens de gemeente om studenten, om de vereniging Kerk en Vrede, om voorstanders van de republiek en om tegenstanders van de overheid. Ze hebben hun protest aangemeld.