Jordanië is een van de oudste partners van Israël in het Midden-Oosten. Het land sloot al in 1994 een vredesverdrag met Israël – alleen Egypte was eerder. Maar dat betekent niet dat er nooit spanningen tussen de buurlanden zijn geweest. De oorlog tussen Israël en de islamitische terreurgroep Hamas in de Gazastrook heeft die spanningen weer volop doen oplaaien. En dat is voorstelbaar. Een fors deel van de Jordaanse bevolking is Palestijns. Alles wat in Gaza gebeurt wordt dan ook onder een vergrootglas gelegd.

Bovendien voelen de Jordaniërs de gevolgen van de oorlog aan den lijve. De Jordaanse economie, die er toch al niet florissant bij stond, is nog verder tot stilstand gebracht. De belangrijke toerismesector heeft bijvoorbeeld zwaar te lijden onder de gevolgen van de oorlog.

Balanceeract

Voor het Jordaanse koningshuis betekent dit een les in balanceren. De koning is gesteld op goede banden met Israël en daarmee met het Westen, vooral met de Verenigde Staten. Die banden leveren het land veel inkomsten op. Maar hij kan het zich evenmin veroorloven om de Palestijnse zaak te negeren. Dat zou tot opstanden kunnen leiden, zoals in het verleden al is gebeurd.

De parlementsverkiezingen van afgelopen week laten zich wat dat betreft lezen als een lakmoesproef: is de bevolking tevreden over die balanceeract? Het korte antwoord is: nee. De binnenlandse woede over de zich voortslepende oorlog richt zich uiteraard tegen Israël, maar meer direct nog tegen de huidige regering.

Dat heeft geresulteerd in een flinke overwinning voor de islamistische partij Islamitisch Actiefront (IAF). Dat is de Jordaanse tak van de moslimbroederschap en de belangrijkste oppositiepartij in het land. Het IAF had 10 zetels, maar gaat nu naar 31 van de in totaal 138 zetels.

Dat lijkt nog mee te vallen, maar het is bijna het maximaal haalbare. Het Jordaanse kiesstelsel is namelijk zo ingericht dat maximaal 41 zetels ingenomen kunnen worden door vertegenwoordigers van de politieke partijen. De overige zetels gaan standaard naar loyalisten van de koning, zoals leiders van de Arabische stammen in het land en mensen uit het zakenleven.

Overigens kregen die laatste groepen voorheen nog méér zetels. Jordanië heeft in 2022 de kieswet veranderd, zodat politieke partijen meer invloed krijgen. Desondanks hebben stammen op het platteland, die vaak worden gezien als vertegenwoordigers van het échte Jordanië, nog steeds meer macht dan de massa in de steden, waar Palestijnse Jordaniërs in de meerderheid zijn.

Christelijk

Dat het IAF nu zo veel winst heeft geboekt, betekent volgens de leiders niet per se dat het aantal islamisten in Jordanië sterk is gegroeid. Maar het betekent wél dat er een groeiende groep is die grote politieke veranderingen wil. Onder die groep zijn zelfs niet-moslims. Duizenden christenen in Jordanië hebben ook voor de groep gestemd. Als gevolg daarvan wordt een van de IAF-zetels nu ingenomen door een christen: Jihad al-Madnat. Hij kreeg bijna 24.000 stemmen.

„Het is te verwachten dat de koning van Jordanië vaker duidelijk stelling zal nemen tegen het Israëlische optreden in Gaza”

Wat gaat deze uitslag betekenen voor het beleid van Jordanië, met name richting Israël? Op zichzelf niet zo veel. Het parlement heeft beperkte macht in Jordanië. Het is uiteindelijk de koning die beslissingen neemt. Maar het parlement negeren is onverstandig: Jordanië heeft een bloedige geschiedenis waarin het Palestijnse deel van de bevolking meermalen heeft geprobeerd het koningshuis omver te werpen.

Het is dan ook te verwachten dat de koning vaker duidelijk stelling zal nemen tegen het Israëlische optreden in Gaza. Hij zal zijn politieke manoeuvreerruimte waarschijnlijk maximaal proberen uit te buiten, zonder daarbij de noodzakelijke Amerikaanse hulp echt in gevaar te brengen.