Wat bracht u op het idee van een nieuw boek over Smijtegelt?

„Schrijven is voor mij een vorm van ontspanning. Mijn eerste boek verscheen in 2022, over de Roma in Roemenië. Ik wilde daarna graag verder met schrijven. Het idee om dominee Smijtegelt als onderwerp te nemen, bedacht ik samen met de uitgever. De Ramshoorn zit in Goes, waar een deel van Smijtegelts leven zich afspeelde. Zelf lees ik zijn preken graag, zowel persoonlijk als in de christelijke gereformeerde kerk in Ameide, waar ik ouderling ben. Ik ben aan Smijtegelt gehecht geraakt.”

Voor welk publiek hebt u geschreven?

„Ik heb me vooral gericht op jongeren van zo’n 10 tot 12 jaar, die vaak nog geen smartphone hebben. Ik zou het mooi vinden als deze groep in een tijd van ontlezing en toenemende invloed van de digitale wereld een liefde voor lezen ontwikkelt. Het boek is weliswaar geen roman en ook niet spannend in die zin dat je graag wilt weten hoe het afloopt, maar er zit wel veel (kerk)geschiedenis in verweven. Ik hoop dat het kinderen interesse geeft in de geschiedenis van de 17e en 18e eeuw. Maar ouderen kunnen het boek ook lezen.”

„Ik schreef mijn boek om liefde tot kerkgeschiedenis bij jongeren te ontwikkelen” - Jaap Benschop, auteur van ”De onvergetelijke dominee uit Middelburg”

Levert het boek iets nieuws op ten opzichte van bestaande bronnen?

„Het boek geeft geen nieuwe informatie. De biografie van Steef Post bevat bijvoorbeeld meer historische informatie. Ik heb wel veel geschiedkundige bronnen gebruikt om het leven van Smijtegelt te reconstrueren. Het doel was een makkelijk leesbaar boek te schrijven, waarin ook de bredere geschiedenis verwerkt zit.”

Wat kenmerkt het leven van Smijtegelt?

„Het begin van Smijtegelts leven ontroert me. Het doet me denken aan dat van de kerkvader Augustinus. Net als bij Augustinus bad ook Smijtegelts moeder Anna veel of haar zoon in Gods dienst mocht werken. Dat gebed is verhoord.

Als predikant had Smijtegelt een teer leven met de Heere. Ook is hij heel pastoraal richting zijn gemeenteleden. Zijn tijd als Goese predikant was niet eenvoudig; er was veel strijd tussen de Oranjegezinden en de patriotten. Smijtegelt was zelf Oranjegezind, maar bezocht ook de patriottische burgemeester uit zijn gemeente toen hij in de gevangenis zat. Smijtegelt maakte geen onderscheid tussen mensen. Hij richtte zich tot zowel het volk als de regenten en bestuurders. Alle mensen bestrafte en troostte hij.

Ik heb me verbaasd over de enorme hoeveelheid Bijbelkennis die Smijtegelt bezat. Zijn preken staan vol met verwijzingen naar bekende en onbekende Bijbelteksten. Hij was zeker een studerend predikant.”

U hebt veel van Smijtegelts preken gelezen; wat kunnen kerkgangers nu nog van hem leren?

„Zijn pastorale houding komt in zijn preken sterk naar voren. Smijtegelt is erg direct in het benoemen van zonden. Zo besteedt hij in een preek aandacht aan de zonde van slavenhandel. Ook houdt hij de gemeente voor dat tegenspoed, zoals veepest, door God gezonden wordt. Tegelijk heeft Smijtegelt een liefdevolle houding richting de zwakke gelovigen in zijn gemeente. Zijn omvangrijke prekenserie over het gekrookte riet is erg bekend. Daarin slaat hij twijfelende zielen niet weg, maar geeft hun troostend en passend onderwijs door kenmerken te noemen. Daarmee blijft de erfenis van de predikant actueel.”

Jaap Benschop over zijn boek “De onvergetelijke dominee uit Middelburg”