De hoogleraar systematische theologie aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam sprak in conferentieoord Mennorode voor zo’n 45 studenten van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland.

De studieweek heeft als thema ”Zorg voor je ziel”. Hoe houd je een ‘geestelijk’ lezen van de Bijbel vast en voorkom je een zakelijke omgang ermee? Prof. Van den Belt: „We zijn mensen van slechte concentratie. Bijbellezen is soms moeilijk, maar als je er niets aan hebt, dan ligt het aan mij en niet aan het Woord. Luisterend lezen is lastig. Bij een gesprek is goed luisteren al moeilijk, laat staan als het Woord opengaat en God tot je spreekt. Stem je antenne af op de stem van God. Zorg dat je onder het lezen ervan niet aan andere dingen denkt.”

Lectio divina

Zorg voor de ziel is vergelijkbaar met zorg voor het lichaam, stelde prof. Van den Belt. „Je moet eten, drinken, rusten en ontspannen en soms heb je medicatie nodig. De Nederlandse Geloofsbelijdenis leert in artikel 35 dat het geestelijke en hemelse leven ook onderhouden moet worden.”

De hoogleraar wees op de ”lectio divina”, letterlijk vertaald „Goddelijke lezing van de Schrift”. Prof. Van den Belt: „Je moet niet meer Bijbellezen, maar dieper Bijbellezen. Wie meer tijd en meer concentratie zoekt, moet in het klooster gaan. Maar daarvan hebben we bij de Reformatie gezegd: dat moeten we niet doen. Het gaat dus niet om meer, maar om de kiemkracht en het leven.”

Genademiddel

Komt de inhoud van een Bijbeltekst niet onder druk te staan bij het lezen door er een methode op los te laten? Prof. Van den Belt: „Zie het als een voorrecht als je door je studie veel bezig mag zijn met de Bijbel.”

De hoogleraar hield de studenten vijf noties voor die belangrijk zijn bij Bijbellezen. Zorg voor een grondhouding van ontzag voor de heiligheid van God. Gods heiligheid doortrekt al Zijn eigenschappen. De hele Schrift is van God ingegeven, ook de geslachtsregisters en de hoofdstukken waar het over geweld gaat. „Bijt maar door die zure appel heen”, adviseerde hij. „Het is niet altijd gemakkelijk, maar lees de Bijbel van kaft tot kaft.” Kijk wat de Bijbel zelf zegt over het lezen ervan. Jezus vraagt nogal eens: „Heeft u niet gelezen?” Ga via de inhoud naar de aanbidding en zie Bijbellezen als een genademiddel. Een middel waarvan je gelooft dat God het gebruikt in de dienst van Zijn Koninkrijk.”

„„Het is niet altijd gemakkelijk, maar lees de Bijbel van kaft tot kaft”” - Prof. dr. H. van den Belt, hoogleraar VU Amsterdam

Psychotherapie

In het middagprogramma luisterden de studenten naar dr. J. Schaap-Jonker, rector van het Kennisinstituut christelijke ggz (Kicg) en hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij stond stil bij de vraag wat de predikant als pastor en de GGZ als psychotherapie voor elkaar kunnen betekenen in de zielszorg.

Een op de vier Nederlanders heeft last van psychische problemen, stelde Schaap. „Die problemen doen wat met de ziel van degene die problemen heeft of met je eigen ziel. Angsten, negatieve ervaringen of andersoortige trauma’s kunnen leiden tot vragen als: Hoe ziet mijn leven eruit? Wie is God hierin? Had Hij dit niet anders kunnen doen?” Wees je ervan bewust dat die vragen leven, hield ze de studenten voor.

Hulpverleners werken aan herstel van psychische problemen, lichamelijk herstel, functioneel herstel en geestelijk herstel. Dit staat niet los van de kerkelijke omgeving. De pastor en de kerkelijke gemeente zijn daar nauw bij betrokken.

Hulp en pastorale zorg vragen is vaak lastig, signaleert Schaap. „Zorg dat in de kerkelijke gemeente de drempel om hulp te vragen laag is. Gemeenteleden kunnen hard zijn in hun oordeel. „Stel je niet zo aan en ga gewoon aan het werk.” Daarnaast hebben psychische problemen vaak ook met eenzaamheid te maken en het lastig onderhouden van sociale contacten. Juist in de gemeente van Christus mag die eenzaamheid er niet zijn. Het huisgezin van God is bij uitstek de plek waar er zorg en verbinding moet zijn.”

Trouw van God

Psychologische problemen hebben ook gevolgen voor het geestelijk leven, zei de lector. Als iedereen je in de steek lijkt te laten, zal God dat dan ook niet doen? Geloof in God kan dan ingewikkeld zijn. Schaap: „Voor de pastor ligt de focus op het geven van een antwoord in Bijbels perspectief. Het is goed dat de pastor weet hoe psychologische hulpverlening werkt – en andersom. Verdiep je daarom in psychische aandoeningen.”

Hoe moet je je als pastor opstellen bij mensen met psychisch lijden? „Zorg in de eerste plaats voor erkenning. Zorg daarnaast dat er verbinding is. Erkennen en verbinding maken hebben alles te maken met het existentiële. Het doet iets op het fundamentele niveau van iemands bestaan. Aandacht en liefde zijn niet vanzelfsprekend. Als die in het pastorale contact belichaamd worden, kan dat een ervaring zijn die ook een nieuw inzicht kan geven in de trouw van God. Wie je bent als pastor kan iets laten oplichten van Wie God is.”

„Wie je bent als pastor kan iets laten oplichten van Wie God is”” - Dr. Hanneke Schaap-Jonker, hoogleraar VU Amsterdam

Nieuws in beeld

beeld RD, Anton Dommerholt

beeld RD, Anton Dommerholt

beeld RD, Anton Dommerholt

beeld RD, Anton Dommerholt

beeld RD, Anton Dommerholt

beeld RD, Anton Dommerholt