De dag die alles veranderde: 7 oktober 2023 beleefde Israël zijn grootste bloedbad sinds de Tweede Wereldoorlog. Voor de Joden elders in de wereld, zoals in Oostenrijk bijvoorbeeld, was het eveneens een kantelpunt. Van de ene op de andere dag zagen ook zij zich met geweld geconfronteerd.
Sinds de terreuractie van Hamas heeft Adam discussies met zijn moeder, schrijft deze week Meret Baumann, correspondent in Oostenrijk voor de Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung: „Zij vindt het gevaarlijk dat de 16-jarige overdag op straat een keppeltje draagt. Als hij onderweg is in de Joodse wijk in de hoofdstad Wenen spreken leden van de Joodse gemeente hem aan en adviseren hem voor zijn eigen veiligheid de hoofdbedekking onder een petje te verstoppen. Of ze spreken zijn ouders erop aan.”
Adam luisterde aanvankelijk, maar inmiddels loopt hij buiten weer met een keppeltje rond. Al kijkt hij wel uit waar hij hem draagt. In het stadsdeel waar vooral migranten wonen, past hij absoluut op.
Adam vertelt Baumann dat hij gewend is aan Jodenhaat. Toen hij klein was maakte hij al mee dat een andere jongen niet met hem mocht spelen omdat hij een Jood was. Met de oorlog in Gaza zijn vijandigheden in het openbaar toegenomen. Meestal roepen ze hem het nodige na. Aangevallen is hij nog nooit.
Burgermoed
Oskar Deutsch, voorzitter van de Joodse gemeenschap in Wenen, repte eerder dit jaar tijdens de presentatie van het ”Jaarrapport antisemitisme 2023 Wenen” van „een nooit eerder geziene explosie” van antisemitische incidenten. In september 2023 waren er 24 incidenten, in oktober stond de teller op 200 en in de maanden november en december ging het richting de 300. De daders? Dat betreft, maar zeker niet uitsluitend, personen die de islam aanhangen.
Deutsch verklaarde dat de Joden in de Oostenrijkse hoofdstad hun onbezorgde leven sinds 7 oktober kwijt zijn. Ze leven in angst en op straat kunnen ze niet meer als Jood herkenbaar zijn. De voorzitter van de Joodse gemeenschap sprak zijn waardering uit voor de Oostenrijkse regering „die veel doet”. Hij wenste echter dat anti-Israëlische demonstranten sneller berecht zouden worden.
„De Joden in de Oostenrijkse hoofdstad zijn hun onbezorgde leven sinds 7 oktober 2023 kwijt” - Oskar Deutsch, voorzitter Joodse gemeenschap in Wenen
„Antisemitisme begint niet met de gaskamer”, benadrukte Deutsch. „Eerst zijn er gedachten, gevolgd door woorden en dan pas komen de daden.” Hij vervolgde dat niet alleen de politiek actief moet zijn. „Ook burgermoed is nodig.”
Onderwijs
De Oostenrijkse regering lanceerde ruim een halfjaar geleden een maatregelenpakket voor scholen om antisemitisme doelgericht te bestrijden. „Op scholen in Wenen”, schrijft Baumann, „vormen moslims met 35 procent de grootste religieuze groep”. Al voor de aanval van de Hamasterroristen was het antisemitisme onder jongeren bijzonder sterk verspreid. Baumann: „Zij krijgen door hun familie, uit de thuis geconsumeerde media of via sociale netwerken vaak een eenzijdige blik op het conflict in het Midden-Oosten voorgeschoteld. Daar zijn de Palestijnen uitsluitend het slachtoffer en zijn de Israëli’s de daders.”
Het is de vraag of voorlichting op scholen gaat werken. Baumann: „Uit angst stelling te nemen, omzeilen leraren en leraressen de oorlog in Gaza, hoewel het de kinderen bezighoudt.”
Thomas Krebs van een onderwijsvakbond vindt zwijgen in de klas geen optie. Tegenover het magazine Profil zei hij. „Conflicten bespreekbaar maken is deel van ons beroep.”
