De schwung, om een Duits woord te gebruiken, is er volledig uit bij de regering van bondskanselier Olaf Scholz. De ampel- of verkeerslichtcoalitie van SPD, de Groenen en de FDP staat bijna drie jaar aan het roer in Duitsland, maar lijkt volstrekt stuurloos. Voortdurend liggen de drie partijen met elkaar overhoop. De liberale FDP hecht aan begrotingsdiscipline, iets waar de coalitiepartners meer moeite mee hebben. Van meet af aan leidde dit tot interne conflicten.
Wat regeren niet makkelijker maakt is de oorlog in Oekraïne. Scholz sprak na de inval van Rusland in Oekraïne, inmiddels al weer tweeënhalf jaar geleden, van een ”zeitenwende”, een keerpunt in de geschiedenis. Rusland liet zijn ware gezicht zien en Oekraïne moest worden geholpen, sprak de bondskanselier.
In februari sloot Scholz in Berlijn met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een Duits-Oekraïens veiligheidsakkoord dat verdere ondersteuning voor tien jaar vastlegde.
Afgelopen weekend dook er plotseling in de zondagseditie van de Frankfurter Allgemeine een brief op van de minister van Financiën Christian Lindner (FDP) aan zijn collega’s van Buitenlandse Zaken en Defensie. In zijn schrijven riep hij de bewindvoerders op alleen steun aan Oekraïne toe te zeggen als de financiering daarvoor rond is. En: „De bovengrens mag zeker niet worden overschreden.”
Het hek was in Duitsland van de dam. Gaat Berlijn de militaire steun aan Oekraïne bevriezen op het moment dat het Oekraïense leger voor het eerst sinds maanden weer in het offensief is? Loopt Duitsland weg voor zijn verantwoordelijkheid? Of kijkt de verkeerslichtcoalitie naar de verkiezingen van de deelstaten waar vooral de partijen in de peilingen scoren die oproepen de steun aan Oekraïne te staken?
Scholz liet zondag direct aan zijn partijgenoten en daarmee aan het hele land weten dat „wij de steun aan het aangevallen land zo lang voortzetten als noodzakelijk is”. Op een bijgevoegd vel papier stonden keurig de wapenleveranties voor dit jaar opgesomd.
Dit jaar ontvangt Oekraïne 8 miljard aan steun. Voor 2025 is pakweg 4 miljard gepland. Wordt dat een harde bovengrens? Lindner wil als er meer geld nodig is, en dat is zeker het geval, de rente- en beleggingsopbrengsten uit bevroren Russische tegoeden gebruiken. Maar dat kan niet zomaar. De G7 moet daarover beslissen en dan nog zijn er tal van juridische obstakels.
Een van de kernvragen is: wist Scholz van de brief van Lindner? Of hebben we hier te maken met een kwestie waarbij de linkerhand niet weet wat de rechterhand doet? Het heeft er alle schijn van. De voorzitter van de Groenen, Omid Nouripour, sprak begin deze week in een tv-interview over afnemend vertrouwen binnen de coalitie. Hij zei dat er „veel, veel overbodige conflicten onder elkaar zijn”.
De coalitiepartijen zullen ongetwijfeld de rit tot de verkiezingen van najaar 2025 willen uitzitten, maar de regering is praktisch ten einde.
