Olaf Scholz leidt donderdag als bondskanselier precies één jaar zijn rood-groen-gele coalitie. Reden voor een feestje in Duitsland is er amper.
Scholz toonde zich afgelopen weekend in zijn wekelijkse videoboodschap een tevreden man. „Het afgelopen jaar is gestempeld door Ruslands wrede oorlog tegen Oekraïne. Toch hield de coalitie vast aan haar agenda om de cohesie in Duitsland te versterken. Bovendien blijven we streven naar een klimaatneutraal Duitsland.”
Vriend en vijand zijn het erover eens dat de Russische inval in Oekraïne van meet af aan de agenda bepaalde van de stoplichtcoalitie, de regering bestaande uit de SPD, de Groenen en de FDP. Toen Olaf Scholz 8 december 2021 aantrad was er nog geen sprake van oorlog. Wel zorgde de Russische troepenopbouw aan de grens met Oekraïne voor de nodige irritatie.
Scholz verkeerde in de veronderstelling dat een conflict aan de onderhandelingstafel kon worden vermeden. Nog op 10 februari staken Rusland, Oekraïne, Frankrijk en Duitsland in Berlijn de hoofden bij elkaar, maar zonder resultaat. „Met de aanval op 24 februari begreep Scholz dat alle inspanningen om tot een diplomatieke oplossing te komen voor de Russen maar één doel hadden: het winnen van tijd om de wil tot verzet in Oekraïne en het Westen te verzwakken”, schreef vorige week de Duitse krant Frankfurter Allgemeine (FAZ).
Helmen
Drie dagen na de inval zei Scholz dat er sprake was van een Zeitenwende, een keerpunt in de geschiedenis. Hij stelde 100 miljard euro beschikbaar om het Duitse leger te moderniseren. Oppositieleider Friedrich Merz van CDU/CSU was net als de rest van de natie diep onder de indruk van Scholz’ woorden. Het dagblad Morgenpost schreef begin deze week dat Merz ’s avonds tegen zijn vrouw zei dat „hij zich afvroeg of de SPD-leider werkelijk de moed had het buitenlands- en veiligheidsbeleid te veranderen”.
Merz had het bij het juiste eind. Scholz verklaarde als bondskanselier van het qua inwoners grootste land in Europa een leidende rol te willen spelen, maar dat is hem niet gelukt. Dat is de mening van diverse Duitse kranten. Zij wijzen dan op de eerste militaire steun aan Oekraïne: helmen. Geen antitankgeschut of ander zwaar materieel. De kritiek was niet van de lucht. Al snel volgden de serieuze wapens, maar Scholz’ reputatie was geschaad.
De FAZ meent dat „de focus zelfs bij de behandeling van internationale kwesties vooral op het binnenland is gericht: stabiliteit en welvaart zijn Scholz’ eerste zorg”. Om die reden, zo vervolgt de kwaliteitskrant, verzette de bondskanselier zich tegen harde olie- en gassancties tegen Rusland. „Hij had niet primair oog voor de gevolgen voor de Russische oorlog, maar voor de reactie van de kiezers in eigen land.”
Volgens de FAZ heeft Scholz zelfs geen antwoord op het conflict met Rusland én China: „Onder Xi ontwikkelt China zich intern in de richting van een totalitaire dictatuur, extern naar een agressieve revisionistische macht.” Scholz houdt evenwel vast aan economische vervlechting. Dat was lange tijd ook het geval met Rusland, totdat president Vladimir Poetin bevel gaf Oekraïne binnen te vallen.
Op strategisch gebied leunt de bondskanselier op de Verenigde Staten. De FAZ voorziet dat dit op termijn niet standhoudt. „De VS zullen zich meer op China richten. Dat houdt in dat Duitsland een groter deel van de bescherming van de oostflank van de NAVO voor zijn rekening moet nemen.”
Is Duitsland onder Scholz daartoe in staat? De krant geeft geen antwoord op die vraag, maar zegt dat de bondskanselier nog het nodige moet leren
Enquête
Scholz blijft overigens bij zijn doel dat zijn coalitie over drie jaar wordt herkozen met hem als bondskanselier. Dat is nog maar de vraag, want de Duitse burgers zijn ontevreden over Scholz en zijn regering. Uit een enquête, gehouden in opdracht van het magazine Der Spiegel, blijkt dat 61 procent van de bevolking ontevreden is over Scholz. Niet minder dan 45 procent is zelfs zeer negatief. De vraag of Scholz een goede kanselier is, beantwoordt slechts 29 procent positief.
Van de ondervraagden zegt 78 procent dat Scholz zijn handelen niet goed toelicht. Bijna twee derde van de burgers denkt dat Scholz weinig uitlegt, omdat hij van mening is dat de mensen hem toch niet begrijpen. Scholz heeft de reputatie niets te zeggen of te spreken in ellenlange zinnen.
De energiecrisis als gevolg van de oorlog in Oekraïne is eveneens niet bevorderlijk voor Scholz’ populariteit. De burger voelt de gestegen prijzen in zijn portemonnee. Tegenover het dagblad Tagesspiegel zei Hermann Binkert, directeur van het onderzoeksbureau Insa: „Op het einde komt het erop aan wat de mensen in hun portemonnee hebben.”
