BinnenlandNatuur

Heide bloeit steeds vroeger: „Komt door klimaatverandering”

Uitbundig paars kleurt de heide op het moment. De houtige plant bloeit dit jaar wat eerder dan anders, signaleren boswachters.

De Hoog Buurlose Heide bij Apeldoorn. beeld RD, Anton Dommerholt

Jaël Bergwerff is boswachter in ’t Leesten, een natuur- en recreatiegebied bij Ugchelen. De heide begon zo’n anderhalve week geleden te bloeien, vertelt ze. „Dat is iets vroeger dan vorig jaar.” Tot eind augustus kunnen mensen blijven genieten van de paarse zee, verwacht ze.

Ook Alex Plantinga, die de Noord-Veluwe onder zijn beheer heeft, merkt dat de heide steeds eerder in bloei komt. Zijn eerste foto dit jaar van bloeiende heide dateert van 19 juli. De boswachter denkt dat de verschuiving te maken heeft met het veranderende klimaat.

Jaël Bergwerff, boswachter in ’t Leesten. beeld Lode Greven

Dat de heide er nu zo mooi bij staat, komt volgens Plantinga door het natte voorjaar. „Planten houden van vocht. Voor insecten was de vele regen minder gunstig. Onder meer vlinders hebben er veel last van gehad.”

Heidehaantje

Niet overal is de heide even mooi. Bergwerff: „Met name op zuidhellingen, waar veel zon komt, zijn er plekken waar de heide in de droge zomers van de afgelopen jaren een tik heeft gehad. Struikjes zijn daar uitgedroogd. De verwachting is wel dat ze weer terugkomen.”

De heide heeft plaatselijk ook te lijden gehad onder het heidehaantje, ziet Plantinga. Het inheemse kevertje, dat profiteert van zachte winters, eet de blaadjes op. Heide komt daardoor niet meer in bloei of sterft zelfs af. „Het Zwolse Bos bij Wapenveld had twee jaar geleden veel last van het heidehaantje. Daar hoef je nu geen paarse zee te verwachten. In bepaalde delen groeit niks meer.”

Het haantje bestrijden is volgens hem zinloos. „Alleen in het herstel van de heide kun je sturen. Dat doen we door de struiken in banen te maaien. Dat zorgt ervoor dat er licht op de bodem komt, waardoor zaden kunnen ontkiemen en jonge heideplantjes de kans krijgen om te groeien.”

Boompjes trekken

Volgens Bergwerff heeft heide sowieso intensief beheer nodig. „We moeten blijven plaggen. Soms chopperen we (het verwijderen van de vegetatie en een deel van de humuslaag, MC), waardoor de heide verjongt. Bij Hoog Buurlo laten we een schaapskudde grazen. En we maken gebruik van vrijwilligers die boompjes trekken. Als je dat niet doet, krijg je bos.”

Alex Plantinga, boswachter op de Noord-Veluwe. beeld Alex Plantinga

Plantinga’s favoriete heidegebied is de Noorderheide bij Vierhouten. „Landschappelijk is het supermooi. De heide ligt in een oude slenk, waar in de ijstijd smeltwater doorheen liep. Je hebt er hoogteverschillen, oude landschapselementen zoals bosjes, en een plas, de Tonnetjesdelle.” Ook komen er volgens hem bijzondere soorten voor, zoals ringslangen, grauwe klauwieren, reeën en wolven. Verder zit er een populatie bosparelmoervlinders.

Bergwerff is vooral fan van ’t Leesten, dat zij beheert. Ze roemt de variatie in het gebied. „Je kunt hier zowel van het bos als de heide genieten. Ook zijn hier sprengenbeken, waar je langs kunt lopen.”

Nieuws in beeld