Mikael, elf jaar oud, geboren en getogen in Nederland, moet het land uit. Dat is het gevolg van een uitspraak van de Raad van State vorige week. Hoe kan het dat dit soort gevallen zich blijven voordoen?
Mauro in 2011, Lili en Howick in 2019 en nu Mikael: kinderen die zijn opgegroeid in Nederland. Die hier naar school gaan, hier hun vriendjes en vriendinnetjes hebben. Hier geworteld zijn. Die allemaal op zeker moment toch te horen kregen: jullie mogen hier niet blijven. Voor Mikael kwam dat moment vorige week, toen de Raad van State oordeelde dat hij en zijn moeder definitief niet in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning.
Schrijnend misschien, maar terecht, zegt de een. Ouders, in dit geval de moeder van Mikael, hebben er tenslotte zelf voor gekozen om eerdere rechterlijke uitspraken naast zich neer te leggen, in Nederland te blijven en door te procederen. Maar, zegt een ander, uitzetting van hier gewortelde kinderen mag nooit een optie zijn. Vooral de stroperige besluitvorming en de wachtrijen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn het probleem. Daardoor groeit een kind hier op terwijl er nog hoop is dat het in Nederland kan blijven.
Illusie
Ligt een zaak als deze nu aan trainerende asielzoekers of aan het systeem? Voor beide kanten is iets te zeggen, stelt mr. dr. Karen Geertsema. Ze is docent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en expert op het gebied van Europees en nationaal migratierecht.
Dat het lang duurt voordat een asielzoeker duidelijkheid heeft, kán volgens haar komen doordat achtereenvolgens verschillende procedures voor een verblijfsrecht worden doorlopen, maar ook door de achterstanden bij de IND en rechtbanken. „Er is op dit moment een grote groep mensen die lang moet wachten op een beslissing, maar al wel hier een leven opbouwt. Mikael heeft bijvoorbeeld bijna drie jaar moeten wachten op de uitspraak van de Raad van State.”
„Een sluitend migratiesysteem is een illusie” - Mr. dr. Karen Geertsema, jurist
Maar als een asielzoeker definitief het land moet verlaten, is de kous daarmee niet altijd af. „Een sluitend migratiesysteem is een illusie”, volgens Geertsema. „Er is altijd weer een groep die het land niet verlaat terwijl dat volgens het systeem wel de bedoeling is.” De hoofdreden is vaak het ontbreken van reisdocumenten, zegt Geertsema, waardoor mensen niet kunnen vertrekken.
Of Nederland meer kan doen om mensen uit te zetten, betwijfelt Geertsema. „Er wordt al heel veel werk van gemaakt. We hebben een aparte uitvoeringsinstantie, de Dienst Terugkeer en Vertrek. Ook wordt er voortdurend onderhandeld met landen van herkomst over de vraag of zij kunnen helpen met terugkeer. En er zijn speciale terugkeerlocaties.”
Ook in het afschaffen van het hoger beroep voor asielzoekers, zoals beschreven staat in het hoofdlijnenakkoord, ziet de jurist geen oplossing. „Dat zou juist tot gevolg hebben dat er veel diversiteit tussen rechtbanken ontstaat en daardoor wellicht ongelijke behandeling.”
Pardonregeling
Eens in de zoveel tijd zal er volgens haar dus hoe dan ook weer een discussie op gang komen over iemand of een groep mensen, hier geworteld, maar zonder verblijfsvergunning. Een pardonregeling, waarbij deze mensen tóch mogen blijven, kan dan een oplossing zijn.
Maar beloont zo’n systeem van pardonregelingen niet het eindeloos rekken van procedures en het weigeren te vertrekken als iemands aanvraag is afgewezen? Dat is inderdaad waar men vaak bang voor is, zegt Geertsema. „Dat mensen denken: als ik maar lang genoeg wacht, komt er wel weer zo’n regeling.” Dat mensen bewust om die reden in de illegaliteit leven, is volgens haar echter nooit aangetoond.
