Op zo’n 2000 kilometer afstand van Israël is woensdag in Teheran Hamasleider Ismail Haniyeh geliquideerd. Militair analist Patrick Bolder: „Dit is een enorme blamage voor Iran.”
Hoe slaagt Israël erin om in Teheran het Hamas-kopstuk uit te schakelen?
Bolder, luitenant-kolonel b.d., verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies: „Daar breek ik me het hoofd over. Het meest waarschijnlijk acht ik de mogelijkheid dat Israël vanaf een onderzeeër in de Perzische Golf met behulp van precisiebegeleiding een raket op Teheran heeft afgeschoten, een zogeheten sea-launched cruise missile. Zo’n raket doet er ongeveer een uur over zijn doel te bereiken.
Een andere optie is dat Israël vanaf de grond in Israël een Thomahawk-achtige raket heeft afgevuurd. Die doet er ongeveer twee uur over om Teheran te bereiken. De optie dat Haniyeh is omgebracht door middel van een drone of een antitankwapen ter plekke in Teheran acht ik onwaarschijnlijk. Wie moet die wapens daar ter plaatse dan bedienen? Ook de kans dat de raket vanuit een Israëlisch vliegtuig is afgevuurd, lijkt me niet groot. Zo’n vliegtuig zou dan boven Iran moeten vliegen, en kan dan opgemerkt worden door een radar. Je bent in zo’n situatie dus kwetsbaar. Bovendien zul je met zo’n vliegtuig een tankvliegtuig moeten meesturen.”
Hoe kan Israël zo precies bepalen in welk pand Haniyeh zich bevond?
„Het schijnt dat Haniyeh zo’n zes keer eerder in het onder vuur genomen pand in Teheran verbleef. Israël heeft een goed spionnennetwerk, ook in landen die niet bevriend zijn met Israël. Oren en ogen op de grond zijn altijd nodig. Israël heeft bijvoorbeeld goede banden met Azerbeidzjan, buurland van Iran. Misschien heeft een inwoner van Azerbeidzjan die in Teheran verbleef de Israëliërs inlichtingen verschaft. Vaak is de nacht een geschikt moment om toe te slaan, nog voor het ontbijt of het ochtendgebed. Dan slaapt je doelwit ergens, dus verplaatst hij zich urenlang niet. Hoe dan ook is de aanslag een enorme blamage voor Iran.”
Waarom is de aanslag een afgang voor Iran?
„In de islamitische wereld is de gastheer verantwoordelijk voor het welzijn van de gasten. Nu blijkt dat de kleine satan, zoals Iran Israël noemt, in staat is doelen te treffen in Iran zelf. En nog belangrijke doelen ook. Iran kon een goed gastheerschap niet waarmaken. Dat zal binnen dat land zeker repercussies krijgen.”
Speelt de Mossad, Israëls geheime dienst, een rol in het uitschakelen van Israëls vijanden?
„Ongetwijfeld. Spionnen van die geheime dienst houden precies bij waar en op welk moment vijandelijke individuen zich ergens bevinden.”
„Het meest waarschijnlijk acht ik de mogelijkheid dat Israël vanaf een onderzeeër een raket op Teheran heeft afgeschoten” - Patrick Bolder, militair analist
Doelwitten in tunnels zijn lastiger te traceren?
„Dat is inderdaad heel lastig. Maar Israël neemt dagelijks Hamasstrijders gevangen. Die worden op een niet al te vriendelijke manier verhoord. Israël is er bedreven in om via die verhoren de locaties van bijvoorbeeld gegijzelden en vijandelijke kopstukken te krijgen.”
Israël stelt dat het vroeg of laat altijd vijandelijke doelwitten zal weten uit te schakelen. Bewijst de praktijk het gelijk van Israël?
„Zeker. De Mossad blijft jagen op bijvoorbeeld Palestijnse terroristen wereldwijd. En krijgt ze doorgaans ook te pakken.”
Hoe hard treft de liquidatie van Haniyeh terreurorganisatie Hamas?
„Israël mag dan kopstukken van Hamas hebben uitgeschakeld, daarmee is de terroristische beweging niet verdwenen. Hamas zal zijn geschrokken, maar zal nog minder dan voorheen geneigd zijn om in onderhandelingen over bijvoorbeeld de Israëlische gegijzelden ruimte te bieden.
Israël heeft woensdag immers ineens een belangrijk strategisch stuk op het schaakbord verplaatst. Hamas zal redeneren: „Israël is een onbetrouwbare onderhandelingspartner.” Dus ik vrees dat er wel wat tijd overheen zal gaan voordat de strijdende partijen weer met elkaar praten over de toekomst van de Gazastrook en het lot van de Israëlische gegijzelden.”
Israël claimt deze week ook Hezbollahkopstuk Fuad Shukr in Beiroet, Libanon, te hebben uitgeschakeld. Hoe kijkt u daarnaar?
„In dit geval is het mogelijk dat een raket vanuit een vliegtuig is afgevuurd. Beiroet ligt dichtbij Israël. Recent bombardeerde Israël ook vanuit de lucht doelen in Jemen. De Israëlische vliegtuigen zullen zo’n 2000 kilometer over de Rode Zee zijn gevlogen om Jemen te bereiken. Dat is best een gewaagde en knappe operatie, vliegtuigen waren immers zichtbaar op de radar. Al met al helpen de recente acties van Israël niet om rust in de tent te krijgen. Het zijn me nogal heethoofden in die regio.”
Dreigt het het kruitvat te ontploffen?
„Dat kruitvat smeult zeker. Ik ben er niet gerust op dat alles met een sisser afloopt. Ook al ziet bijvoorbeeld de Amerikaanse minister van Defensie, Austin, nog mogelijkheden tot de-escalatie. Ik kan me voorstellen dat de ayatollahs in Iran na de liquidatie van de kopstukken van Hamas en Hezbollah redeneren: „We kunnen het er niet bij laten zitten.” Tegelijk is niemand gebaat bij oorlog, de internationale handel bijvoorbeeld zal daar onder lijden. De bal ligt nu bij Iran en Israël.”
„Al met al helpen de acties van Israël niet om rust in de tent te krijgen. Het zijn me nogal heethoofden in die regio” - Patrick Bolder, militair analist
Heeft de Israëlische premier Netanyahu er baat bij de oorlog tegen Hamas voort te laten duren, om zo zijn eigen hachje te redden?
„Zeker. Hij ligt van alle kanten onder vuur. In eigen land krijgt hij kritiek dat hij zich niet voldoende inspant om de Israëlische gegijzelden vrij te krijgen. In Noord-Israël is het niet veilig, vanwege voortdurende beschietingen vanuit Libanon. Het voortbestaan van Israël wordt bedreigd, zonder theatraal te willen doen. Netanyahu beseft dat hij niet zal worden weggestuurd in de huidige crisissituatie. Is die crisis echter voorbij, dan raakt hij verwikkeld in zaken rond onder meer corruptie en de terreuraanvallen van 7 oktober. Die onderzoeken zullen hem waarschijnlijk de kop kosten.”
