De psychologie en de neurowetenschap zijn stellig: lezen doet wonderen voor ons brein en ons emotionele welzijn. Ook als therapeutisch hulpmiddel of ter ondersteuning bij een psychologische behandeling komt lezen van pas. Waarom is er dan nog steeds zo’n hoog percentage niet-lezers?

Neurologisch gezien is de mentale activiteit lezen niet verbonden met specifieke hersengebieden, zoals wel het geval is bij zien, ruiken of horen. Wanneer een mens leert lezen, moet zijn brein zich ”subspecialiseren”. Met andere woorden: reeds gevormde en rijpe breingebieden reorganiseren zich om lezen mogelijk te maken.

Minder stress

Lezen biedt in de eerste plaats psychologische voordelen, onder meer voor onze verbeeldingskracht en ons inlevingsvermogen. Volgens onderzoeken activeert lezen hersengebieden die verband houden met de zogeheten ”theory of mind”, oftewel het begrip dat iemand heeft van de belevingswereld en de gezichtspunten van andere mensen. Lezen stimuleert ook andere vermogens die tijdens psychotherapie naar voren komen, zoals zelfreflectie.

Lezers ervaren eveneens voordelen voor cognitieve functies, zoals concentratie, geheugen en aandacht. Als de gekozen lectuur erin slaagt om onze aandacht vast te houden, worden we minder afgeleid door andere dingen. Dit effect is nog duidelijker wanneer we in onze kindertijd beginnen te lezen. Een ander positief effect is stressvermindering: bij het lezen komen gelukshormonen zoals dopamine en oxytocine vrij.

Bovendien ondersteunen talrijke studies de gedachte dat lezen veroudering vertraagt vanwege zijn invloed op de cognitieve reserve. De cognitieve reserve zorgt ervoor dat je hersenen bepaalde schade kunnen compenseren. Zo kun je langer op hetzelfde niveau presteren. Hoe groter de cognitieve reserve, hoe langer het duurt voordat bijvoorbeeld dementie optreedt.

De voordelen van lezen moeten daarom grotere bekendheid krijgen. De politiek kan daarbij een sleutelrol spelen met voorlichtings- en bewustwordingscampagnes. Bibliotheken, scholen, universiteiten en ouderencentra zouden deze campagnes een duw in de rug kunnen geven door meer boeken aan te schaffen. Ook kunnen ze leesexperts lezingen laten houden en auteurs met potentiële lezers in contact brengen.

Leesclub

Voor ons persoonlijk is het allereerst belangrijk om van lezen een gewoonte te maken. Want naast de al genoemde voordelen is ook aangetoond dat dagelijks lezen de schrijfvaardigheid bevordert. Het is verder een goede strategie om onze leeservaringen te delen. We willen meer lezen als we deelnemen aan een leesclub, een boekpresentatie bijwonen of plekken bezoeken waar we andere mensen met dezelfde literaire interesses ontmoeten. Denk aan een literair festival. Ouderen die hier zelf geen kans toe zien, kunnen we opzoeken om samen met hen te lezen. Dat is tevens een mooie manier om hun genegenheid te tonen en hen  actief te houden .

Kortom, lezen doet wonderen voor ons emotionele en sociale welzijn. Houd dus boeken in ere, geef ze aan anderen cadeau, leen ze uit en neem deel aan activiteiten waarin lezen centraal staat.

María J. García-Rubio is hoogleraar gezondheidswetenschappen, Ana Merino is directeur van de leerstoel literatuur en samenleving, beiden aan de Universidad Internacional de Valencia. Bron: IPS/The Conversation