Heel even leek er wat meer beweging in te komen. Na maanden stilte gingen werkgeversorganisaties en vakbonden dit voorjaar toch weer voorzichtig met elkaar in gesprek over een nieuwe vroegpensioenregeling voor mensen met zwaar werk. Onofficieel weliswaar en achter de schermen bij het ministerie van Sociale Zaken. Maar sinds ruim twee weken is volgens vakbond FNV ook hier de klad in gekomen.

Daarmee, zegt de grootste vakbond, zijn grootschalige stakingen onafwendbaar geworden. Komt er niet snel een alternatief voor mensen met belastend werk, zeggen FNV, CNV en VCP, dan leggen schoonmakers, politieagenten, tram- en buschauffeurs, bouwvakkers, medewerkers in de voedingsindustrie en treinpersoneel het werk neer. Waarschijnlijk in de week voor Prinsjesdag.

Al bijna acht maanden liggen de onderhandelingen over een nieuwe vroegpensioenregeling stil. Pijnpunt is de Regeling Vervroegde Uittreding (RVU), die eind volgend jaar afloopt. Deze regeling maakt het mogelijk dat mensen met een fysiek of mentaal belastend beroep maximaal drie jaar eerder kunnen stoppen met werken. Maar nu de onderhandelingen zijn gestaakt, dreigt er voorlopig geen opvolger te komen na januari 2026. Met als risico dat honderdduizenden Nederlanders met een zwaar beroep niet eerder kunnen stoppen met werken zonder daar zelf heel veel geld voor neer te leggen.

Toch klonk er bijna een jaar geleden een optimistischer geluid. In september 2023 schreef toenmalig pensioenminister Carola Schouten de Tweede Kamer nog: „Het streven is om in het voorjaar (…) uw Kamer te informeren over de uitkomsten”. Dat was vroeg  genoeg, zei Schouten, omdat een nieuw kabinet het alternatief tijdig door kon voeren. Nog geen drie maanden later moest de minister daarop terugkomen. „Helaas liggen de gesprekken op dit moment stil”, schreef ze halverwege december in antwoorden op Kamervragen.

Moddergooien

Dat de onderhandelingen nog altijd stilliggen, verbaast ook hen, zeggen de werkgevers. In mei dit jaar begon het openlijk moddergooien. Toen kwamen de bonden met een ultimatum richting voormalig pensioenminister Schouten. Werden de onderhandelingen niet snel hervat in haar bijzijn, zeiden de bonden, dan kwamen er stakingen.

Die bleven uiteindelijk uit, maar werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en LTO Nederland noemden de actie in een brief naar hun leden „voorbarig” en tussen de regels door onnodig. „Oplossingen hadden er allang kunnen liggen als vakorganisaties in december niet waren weggelopen.”

„Oplossingen hadden er allang kunnen liggen als vakorganisaties in december niet waren weggelopen” - Woordvoerder werkgeversorganisatie

Maar de bonden zeggen juist weer niet te geloven in de oplossingen van de werkgevers. Die zien heil in een pakket aan (preventieve) maatregelen, zoals robotisering van zwaar werk. Maar ook een mogelijkheid tot vroegpensioen voor enkel de mensen die niet tot hun 67ste kunnen doorwerken. En als er een alternatief komt voor die RVU-regeling, is die wat werkgevers betreft weer tijdelijk van aard. Daar voelen vakbonden weer niet voor. Zij hameren juist op een structurele regeling en eisen daarnaast dat de fiscale ruimte van de RVU-uitkering omhoog gaat, waardoor medewerkers meer overhouden.

De al dan niet structurele aard van een nieuwe vroegpensioenregeling is meteen ook een van de meest heikele punten in deze kwestie. Dat heeft vooral te maken met de interpretatie van het pensioenakkoord uit 2019. Toen spraken werkgevers, bonden en het kabinet met elkaar af dat er, in navolging op de RVU-regeling, ook „structurele maatregelen” moesten komen voor bijna-senioren met een zwaar beroep. Vakbonden interpreteren deze passage als het doorvoeren van een permanente vroegpensioenregeling. Werkgevers zijn juist van mening dat ook andere maatregelen hier dienst kunnen doen.

„Geen warm gevoel”

Verschillende interpretaties of niet, heel hartelijk lijkt de sfeer tussen bonden en werkgevers niet. Piet Rietman, die de onderhandelingen voerde namens FNV, kreeg van de tien gesprekken met werkgevers „ook geen warm gevoel”. En omgekeerd lijkt de grootste vakbond ook niet helemaal lekker in de groep te liggen. Toch werden er, op initiatief van de ambtenaren van Sociale Zaken, informele gesprekken gevoerd.

Volgens vakbond CNV verlopen die gesprekken tergend langzaam. Maar volgens de bond is het nog te vroeg om, net als FNV, te zeggen dat de stakingen „onafwendbaar” zijn geworden. CNV-vakbondsleider Piet Fortuin zegt nog steeds optimistisch te zijn over de uitkomst.