Het ombouwen van leegstaande kantoren kan zorgen voor 53.000 extra huizen, blijkt uit onderzoek. Dat lijkt goed nieuws voor woningzoekenden, maar er moet eerst het nodige veranderen voordat ze ervan kunnen profiteren.
Meer dan een derde van alle leegstaande kantoren in ons land staat op plaatsen waarop volgens de bestemmingplannen mag worden gewoond. Die panden mogen dus worden omgebouwd tot huizen. Het gaat daarbij om 53.000 potentiële woningen, meldt datavastgoedbedrijf Matrixian op grond van onderzoek, waarvan de uitkomsten dinsdag naar buiten werden gebracht.
De bewuste kantoren staan vaak op plaatsen die aantrekkelijk zijn voor woningzoekenden. Het totale oppervlak ervan bedraagt 167 vierkante kilometer, wat overeenkomt met bijna 0,4 procent van het totale landoppervlak van Nederland. Grote steden als Amsterdam hebben de grootste concentratie aan kantoorruimtes.
Kleine appartementen
Volgens projectleider Thijs Herwig van Matrixian kunnen tienduizenden mensen aan huisvesting worden geholpen als er meer prioriteit wordt gegeven aan het ombouwen. „Het ombouwen kan een deel van de woningnood oplossen.” Dat gaat het beste als er in de gebouwen kleine appartementen worden gerealiseerd. Herwig: „Daar is zeker in de grote steden heel veel vraag naar.”
Volgens hem is het overigens niet realistisch te denken dat al de kantoren die ervoor in aanmerking komen kunnen worden omgebouwd. „In sommige gevallen is dat te duur. Dan moet er te veel gebeuren en kunnen ze beter worden gesloopt, om daarna nieuwbouw te realiseren.”
Thuiswerken
De vraag naar kantoorruimte neemt de laatste tijd af. Vorig jaar zelf fors. Toen werd er volgens de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) 1,2 miljoen vierkante meter verhuurd of verkocht, ruim 10 procent minder dan in 2022. Oorzaken zijn volgens de NVM de onzekere economie en de opkomst van thuiswerken, waardoor er structureel minder kantoren nodig zijn.
Vooral verouderde en minder energiezuinige panden raken daardoor uit de gratie. „Kantoorgebouwen met een lager energielabel hebben in het afgelopen jaar bijna 20 procent van hun waarde verloren,” stelt een woordvoerder van de NVM.
Oekraïners
Op grond van de verminderde vraag naar kantoren zou het logisch zijn dat de eigenaren ervan sneller gaan denken aan het ombouwen ervan. Maar de cijfers wijzen anders uit; de transformatie stokt juist.
Eind 2023 kwam het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met de cijfers van het jaar daarvoor. Toen werden er in ongebruikte kantoren 3000 woningen gerealiseerd, 30 procent minder dan in 2021. Ook vorig jaar vielen de resultaten van het ombouwen volgens experts tegen, al zijn er nog geen definitieve cijfers bekend.
„In de grote steden is veel vraag naar kleine appartementen” - Thijs Herwig, projectleider Matrixian
Volgens vastgoedadviseur Colliers kiezen gemeenten er steeds vaker voor om oude kantoren te laten slopen. Daarnaast zijn er inmiddels nogal wat panden in gebruik als tijdelijke huisvesting voor Oekraïners. Die kantoren worden nu verhuurd via de Leegstandswet aan organisaties als het COA, om vluchtelingen een dak boven het hoofd te geven. Zolang die op deze locaties worden ondergebracht, kan er vanzelfsprekend niet gestart worden met de transformatie tot woningen.
Er is volgens een woordvoerder van Colliers nog een reden waardoor veel kantoren niet worden omgebouwd. Inmiddels stelt de overheid tegenwoordig zulke hoge eisen aan woningen, dat nieuwe huizen in verouderde panden daar vaak niet aan kunnen voldoen.
Stimuleringsfonds
Om het aantal woningen in voormalige kantoren te laten toenemen, moet de regering volgens Colliers ingrijpen. Inmiddels zijn er al wel maatregelen genomen om het ombouwen te bevorderen. Zo heeft de overheid het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVn) opgericht. Dat financiert bedrijven die voormalige bedrijfspanden willen ombouwen tot huizen.
