De Tweede Kamer heeft de moties van wantrouwen die de linkse oppositie had ingediend tegen de PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) verworpen. De coalitiepartijen stemden in een hoofdelijke stemming tegen, net als de leden van de fracties van CDA, SGP, ChristenUnie, FVD en JA21.

De linkse oppositiepartijen zegden het vertrouwen in Faber en Klever op omdat zij vinden dat de ministers niet duidelijk genoeg afstand hebben genomen van omstreden uitspraken in het verleden. DENK en PvdD dienden een motie van wantrouwen in tegen het hele kabinet, dat deze week werd beëdigd, maar die kreeg van geen enkele andere partij steun.

Voor de moties stemden 46 Kamerleden. 103 Kamerleden stemden tegen.

Aan het eind van een hard en soms chaotisch debat over de regeringsverklaring waren er toch ook nog warme woorden voor de nieuwe minister-president, de partijloze Dick Schoof. „Een baken van rust”, oordeelde Chris Stoffer van de SGP. Ook Joost Eerdmans (JA21) heeft „waardering” voor de opvolger van Mark Rutte.

„Ik zie goede intenties bij de nieuwe premier”, zei Laurens Dassen van de pro-Europese partij Volt. Verder had hij weinig goede woorden over voor het debat en noemde het een „parlementair dieptepunt”, net als DENK-leider Stephan van Baarle. Jimmy Dijk (SP) sprak van „slecht theater” en „een shitshow” dat het land geen steek verder heeft gebracht.

Mirjam Bikker van de ChristenUnie vond ook dat de leider van het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB „complimenten” verdient. Wel hekelde ze dat de regeringspartijen Schoof niet te hulp kwamen toen hij onder vuur lag. „Het is van de zotte dat ik hier met meneer Bontenbal (CDA) nota bene de premier in eerste instantie stond te verdedigen.”

Ook de coalitiepartijen lieten zich uiteindelijk niet onbetuigd. BBB-voorvrouw Caroline van der Plas vond dat Schoof het „fantastisch” had gedaan. „Standvastig, rustig, goed in debat gegaan, steeds weer antwoord geven in twee knotsgekke dagen. Dat geeft mij nog meer vertrouwen in deze minister-president hoe hij dit kabinet gaat leiden.”

VVD’er Dilan Yeşilgöz zei „respect” te hebben voor de „beheerste wijze” waarop de nieuwe premier het debat heeft gevoerd. Pieter Omtzigt van NSC vond de beantwoording van de premier „helder” en „to the point”. Maar net als veel anderen zei hij deze dag niet trots te zijn op de Tweede Kamer. „We hebben het land niet een dienst bewezen.”

Schoof was niet even sterk in zijn beantwoording, vond Rob Jetten van D66. Hij zei meer te verwachten van de premier van alle Nederlanders. „Meer leiderschap graag.” Ook Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand zag „geen fraai schouwspel”. „Jij-bakken, het slachtoffer uithangen, het is nu alweer de schuld van de oppositie dat het totale chaos was vandaag. Ja, wat denk je als je zo’n kabinet aan de macht helpt.” Volgens haar is duidelijk dat Dilan Yeşilgöz en Pieter Omtzigt „Geert Wilders totaal niet aankunnen. Vandaag is gebleken dat dit ook geldt voor de premier.”

Timmermans noemde het „een treurige dag”. Dat het weinig over de inhoud ging, rekent hij het kabinet aan en de premier die „helderder had kunnen antwoorden”. De GroenLinks-PvdA-leider is bezorgd. Hij wenst de premier en het kabinet „sterkte en succes om dit overeind te houden in het landsbelang, maar ik vrees dat dit niet zal lukken, omdat de verdeeldheid veel te groot is en het onderling vertrouwen volstrekt afwezig lijkt”.

Bijna de hele oppositie schaart zich achter een oproep van SP-leider Jimmy Dijk aan het kabinet om ervoor te zorgen dat armoede onder kinderen niet toeneemt maar afneemt. Het kabinet moet dit plan wat SP, GroenLinks-PvdA, D66, CDA, SGP, ChristenUnie, DENK, Partij voor de Dieren, Volt en JA21 betreft betrekken bij de begroting van volgend jaar.

De partijen noemen het „onacceptabel dat het aantal kinderen dat in armoede opgroeit, toeneemt”. Het is onwaarschijnlijk dat de motie, ingediend in het debat over de regeringsverklaring, steun krijgt van een van de vier coalitiepartijen. Maar de oppositiepartijen geven met de oproep wel een belangrijk signaal over hun prioriteiten. Het kabinet komt immers zetels tekort in de Eerste Kamer voor een meerderheid.

Niet alleen GroenLinks-PvdA, maar ook D66, SP, Partij voor de Dieren en Volt willen PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) naar huis sturen. De partijen ondertekenen de aangekondigde motie waarmee GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans kwam richting het einde van het tweedaagse debat over het nieuwe kabinet.
Timmermans diende de motie van wantrouwen in tegen Klever en Faber om hun veelbesproken omstreden uitlatingen over onder meer omvolking. Die uitspraken zijn „in strijd met regels die vervat zijn in onze grondwet en andere verdragen die wij allemaal hebben ondertekend”. Ze staan ook op gespannen voet met „de fundamentele rechten die voor iedere Nederlander zouden moeten gelden”. De GroenLinks-PvdA-voorman haalde ook uit naar premier Dick Schoof, die wat hem betreft veel fermer afstand had moeten nemen van die uitspraken.

Schoof werd bovendien ondermijnd door zijn eigen PVV-vicepremier, stelde Timmermans in het debat. Minister Fleur Agema twitterde over het debat terwijl de premier namens het kabinet het woord voerde. Hier werd op voorstel van D66-leider Rob Jetten om geschorst, omdat het kabinet onderling moest overleggen. Dit duurde ruim een half uur. Volgens Timmermans had Schoof haar moeten dwingen de tweet te verwijderen, maar dat is niet gebeurd.

„Ik wil oprecht zeggen dat ik de premier en zijn ministers sterkte en succes wens om dit overeind te houden in het landsbelang”, sloot Timmermans af. „Maar ik vrees dat hem dat niet zal lukken omdat de verdeeldheid veel te groot is en het onderling vertrouwen, zelfs binnen de Trêveszaal, afwezig lijkt te zijn.”

„Het was geen feest”, zegt PVV-leider Geert Wilders over het debat over de regeringsverklaring. De PVV stond als grootste partij op bepaalde momenten niet alleen lijnrecht tegenover de oppositie, maar maakte ook ruzie met premier Dick Schoof én regeringspartners VVD en NSC. „Het is weleens lekkerder gegaan”, zei Wilders eufemistisch. „Dat het allemaal niet de schoonheidsprijs verdient ben ik met iedereen eens.”

De PVV-voorman beet premier Schoof toe dat hij de manier waarop hij opkwam voor zijn ministersploeg „slappe hap” vond. Hij had gehoopt dat er feller werd gereageerd op aantijgingen van racisme onder PVV-bewindspersonen. Tegen hen is een „heksenjacht” gaande, meent Wilders. „Ik neem het voor mijn bewindspersonen op. Ik vind dat de minister-president dat nog duidelijker had moeten doen.”

Hij botste eerder hard met NSC-leider Pieter Omtzigt toen die kritiek uitte over het gebrek aan interne partijdemocratie bij de PVV. „Waar bemoei je je mee”, riep Wilders toen buiten de microfoon. Donderdag deed hij dat opnieuw, toen VVD-leider Dilan Yeşilgöz hem ervan betichtte achter een tweet van vicepremier Fleur Agema te zitten. Wilders noemde dat een „valse, vuile beschuldiging”.

Dat zij een regeringspartner van Wilders is, „betekent niet dat je valse beschuldigingen hoeft te accepteren”, zei Wilders daarover tegen de pers. „Dat pik ik niet.”

Hij erkent ook dat debatten niet elke keer op deze manier gevoerd moeten worden. „Het mag iets gebroederlijker.” Maar „het zal ook weer lekkerder gaan”, verwacht de PVV-leider.

Hij houdt vertrouwen in Schoof en de coalitiesamenwerking. Hij hoopt nog steeds dat het „een groot succes wordt”.

Nieuws in beeld

Schorsing vanwege een tweet van minister Agema tijdens het debat over de regeringsverklaring in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. beeld ANP, Jeroen Jumelet

Premier Dick Schoof noemt het gedoe over een tweet van zijn eerste vicepremier Fleur Agema (PVV) „een ongelukkige samenloop van omstandigheden”. Hij verwacht dat dit niet meer zal gebeuren en wil daar in de ministerraad van vrijdag „strakke afspraken” over maken met het hele kabinet. Dat zei hij tijdens een verhit debat waarin hij zijn nieuwe regeringsploeg verdedigde in de Tweede Kamer.

Na een rumoerige ochtend waarin het veel ging over omstreden uitlatingen van Agema over moslima’s die een hoofddoek dragen, hamerde Schoof erop dat het hele kabinet staat voor de vrijheid van vrouwen om daarvoor te kiezen. Agema ging daar ’s middags tegenin door op X een screenshot te plaatsen van een interview waarin toenmalig GroenLinks-leider Femke Halsema in het verleden eveneens kritisch was over de hoofddoek als religieus symbool.

Zowel coalitie- als oppositiepartijen vinden dat Agema daarmee inging tegen het principe van eenheid van kabinetsbeleid. Het is de bedoeling dat het kabinet altijd ‘met één mond’ spreekt. Zelf zei Schoof dat het niet de bedoeling is dat kabinetsleden tijdens een debat twitteren, en dat Agema dat onderschreef. Daar was een halfuur overleg aan voorafgegaan tussen de premier en zijn vier vicepremiers.

Onder anderen CDA-leider Henri Bontenbal zei te vermoeden dat de PVV-vicepremier bewust de positie van Schoof wilde ondermijnen, maar daar wilde Schoof niet aan. Ook VVD-voorvrouw Dilan Yesilgöz betichtte Agema overigens van opzet en zinspeelde op een-tweetje tussen haar en Geert Wilders. Dat kwam de leider van de op een na grootste coalitiepartij op een harde uithaal van Wilders te staan.

Dick Schoof wil als nieuweling in de Europese Unie verbindend zijn, maar hij zal daarbij nooit het Nederlands belang uit het oog verliezen. Hij gaat maandag naar Brussel voor overleg met de top van de Europese Unie, zei hij in een debat over de regeringsverklaring.
Het nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB wil veel van de Europese Unie. Het wil onder meer geld terugkrijgen, soepelere eisen voor de Nederlandse veehouders en een volgens velen onrealistische opt-out op Europese asiel -en migratieregels. Schoof wil hiervoor „knokken, maar dat gaat het beste in verbinding”, zei hij.

Nederland zal zich in Brussel „constructief” blijven opstellen. Dat hij nieuw is, maakt volgens Schoof niet zoveel uit. Nederland heeft onder meer door zijn economische macht al een belangrijke stem. En dat hij geen lid is van een partij, is „bijzonder maar geen uitzondering”. Hij noemde als voorbeeld de Italiaanse premier Mario Draghi.

Volgens Frans Timmermans, leider van GroenLinks-PvdA en voormalig Europees Commissaris, maakt het voor Schoof het wel „lastiger” dat hij geen politiek thuis heeft. Voormalig premier Mark Rutte had veel invloed in Brussel. Dat kwam omdat hij een van de langstzittende regeringsleiders was, maar ook omdat hij zijn liberale politieke familie met bijvoorbeeld ook de Franse president Emmanuel Macron achter zich heeft staan.

Schoof zei maandag te spreken met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, president Charles Michel van de Europese Raad en voorzitter Roberta Metsola van het Europees Parlement. Ook wil hij die week spreken met zijn collega’s in België en Luxemburg, maar ook in Parijs en Berlijn. Verder spreekt hij met EU-collega’s op de NAVO-top in Washington.

De premier zei verder dat er „geen afspraken” zijn gemaakt tussen de coalitiepartners over de nieuwe Nederlandse Eurocommissaris, de opvolger van Wopke Hoekstra (CDA). Schoof is het speelveld aan het aftasten en wil met „de beste kandidaat voor de beste post komen”, zei hij.

Eerder zei Pieter Omtzigt (NSC) dat de nieuwe Europees Commissaris het hoofdlijnakkoord van de nieuwe coalitie moet onderschrijven. Volgens Frans Timmermans kan dat helemaal niet, want dat zou in strijd zijn met het Europees Verdrag. Het is volgens Schoof wel belangrijk dat de Eurocommissaris niet vergeet dat hij uit Nederland komt.

Geert Wilders heeft tijdens het debat over de regeringsverklaring fel uitgehaald naar VVD-leider Dilan Yeşilgöz. De PVV-leider noemde het een „valse, vuile beschuldiging” dat hij achter de tweet van vicepremier Fleur Agema zou zitten.

Het debat ontaardde in chaos nadat er eerst een schorsing was geweest om te overleggen over de tweet van Agema. De PVV-minister twitterde tijdens het debat over de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks).

Bewindslieden horen niet te twitteren tijdens debatten, zegt premier Dick Schoof na een ingelast overleg met zijn vier vicepremiers. De aanleiding was een tweet van PVV-minister en vicepremier Fleur Agema, waarin ze kritiek lijkt te uiten op de manier waarop de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) zich in het verleden heeft uitgelaten over hoofddoekjes. Agema is het met zijn mededeling eens, zegt Schoof na het overleg.

Fleur Agema bekritiseert het standpunt van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema over de hoofddoek.

De omstreden spreidingswet voor de eerlijke verdeling van asielzoekers over gemeenten blijft gelden tot het moment dat de wet officieel is ingetrokken, zei minister-president Dick Schoof in het Kamerdebat over de regeringsverklaring. Voor de intrekking van die wet moet een „volledig wetstraject worden doorlopen”, voegde hij daaraan toe. Dat vergt minimaal enkele maanden. Ondertussen wordt gewerkt aan de asielcrisiswet die het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB wil.

Die wet moet het asielzoekers moeilijker maker om een verblijfsvergunning te krijgen. De komende tijd worden asielzoekers die naar Nederland komen, opgevangen, benadrukte Schoof.

„De minister van Asiel en Migratie is er zich ten volle van bewust dat we asielzoekers die nu in Ter Apel aankomen, niet op het gras willen hebben”, benadrukte Schoof op verontruste vragen van partijleider Mirjam Bikker (ChristenUnie).

Zij verwees onder meer naar eerdere protestacties her en der in Nederland tegen de komst van nieuwe locaties voor asielopvang, waaraan PVV’er Marjolein Faber deelnam. Bikker vraagt zich af of gemeenten wel willen meewerken aan de opvang van asielzoekers onder deze minister, in een periode waarin nog steeds een groot tekort is aan opvangplekken.

De minister zal zich „vol inzetten, met alle gemeenten, om ervoor te zorgen dat er opvang is voor diegenen die ons land op dit moment bereiken”, zei Schoof. Dat staat volgens hem los van de „inspanning die dit kabinet wil doen om grip op die migratie te krijgen en om de instroom te beperken”.

Vorige zomer puilde het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel regelmatig uit en moesten asielzoekers noodgedwongen op het gras slapen.

Het kabinet moet meer ambitie tonen om de armoede omlaag te brengen, vinden linkse oppositiepartijen. Premier Dick Schoof verdedigt dat in het hoofdlijnenakkoord is afgesproken om de armoede de komende jaren niet te laten stijgen ten opzichte van 2024. Jimmy Dijk noemt dat een „slappe hap”. De ambitie moet zijn om de armoede en ongelijkheid omlaag te brengen, vindt de SP-leider, en mensen met de hoogste inkomens, vermogens en winsten moeten hieraan meebetalen.
De minister-president verdedigt dat de armoede zonder het hoofdlijnenakkoord was gestegen en die stijgende lijn nu wordt „omgebogen”. Hoewel hij zegt pas tevreden te zijn als de armoede „helemaal weg is”, wilde hij nog niet toezeggen dat dit ook de ambitie van het kabinet wordt.

Het uitgangspunt van het kabinet is dat werken moet lonen, benadrukte hij verder.

Hij noemt het „onwenselijk” om winsten, vermogens en de hoogste inkomens meer te belasten om maatregelen tegen armoede te betalen, zoals onder meer SP’er Dijk voorstelde. Om ook de economie gezond te houden moet het kabinet „keuzes maken”, legt hij uit. „Wat hebben die kinderen daaraan die zonder ontbijt naar school gaan?”, vraagt Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren zich af.

VVD-leider Dilan Yeşilgöz (VVD) vindt dat de Tweede Kamer zich donderdagochtend „van zijn slechtste kant” heeft laten zien. Tijdens de pauze van het debat over de regeringsverklaring gaf ze op X commentaar op zowel PVV-leider Geert Wilders als op oppositieleiders. Tijdens het debat zelf nam ze niet het woord, ook niet tijdens de stevige aanvallen van oppositiepartijen op de nieuwe premier Dick Schoof, die voor het eerst zijn kabinet en het toekomstig beleid verdedigde.
De VVD-leider kreeg snel bijval van NSC-voorman Pieter Omtzigt.

„Aan de ene kant een deel van de oppositie dat zichzelf overschreeuwt. En aan de andere kant Wilders die zijn rol als leider van de grootste partij net onverantwoord heeft ingevuld. Dit soort gedrag staat oplossingen in de weg. Leveren op lagere asielstroom. Lagere lasten. Gewoon verstandig centrum rechts beleid. Ik snap wel dat mensen thuis zich, van links tot rechts, afvragen wat hier in hemelsnaam gebeurt. Ik mag hopen dat het vanmiddag wél over de inhoud gaat”, schrijft ze.

Woensdag, tijdens het eerste deel van het debat, bekritiseerde Yeşilgöz ook al de uitspraken van PVV-leider Geert Wilders. Ze zei dat hij „met vlagen” zijn verantwoordelijkheid „niet goed invult” na vragen daarover van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans. Hij doelde met name op recente tweets van Wilders over de islam.

Oppositiepartijen die het nieuwe kabinet mogelijk aan een meerderheid kunnen helpen in de Eerste Kamer, geven aan dat niet zomaar te doen. Ze hebben in het debat over de regeringsverklaring aangegeven dat premier Dick Schoof hun wensen serieus moet nemen en duidelijk moet aangeven welke rol hij voor de oppositie ziet.
„Wat wordt de opstelling van het kabinet, ook gelet op het hoofdlijnenakkoord dat al gesloten is”, vroeg CDA-leider Henri Bontenbal zich af. „Welke ruimte zit er voor oppositiepartijen om nog wat te veranderen.” Het gaat hem „echt om de houding van het kabinet”. Dat moet bereidheid tonen om ook mee te bewegen op onderdelen die wél in het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB staan.

Sommige zaken die nog openstaan in het coalitieakkoord moeten nog nader worden ingevuld in het regeerprogramma, maar Bontenbal wil dus ook wat te zeggen hebben over zaken die al zijn vastgelegd. Hij is bijvoorbeeld niet te spreken over het schrappen van de maatschappelijke diensttijd. Dat zijn financieel kleinere zaken, maar principieel wel belangrijk, aldus de christendemocraat. Hij noemde het schrijven van het regeerprogramma een „lakmoesproef” voor de omgang van het kabinet met de oppositie.

Mocht het kabinet inderdaad aankloppen voor steun, „dan moeten de wensen die wij neerleggen wel heel nadrukkelijk vanaf het begin meegenomen worden”, eiste Chris Stoffer (SGP). „En moeten we ook zien dat daar serieus beweging op plaatsvindt.”

Fractieleider Rob Jetten van D66 en ChristenUnie-leider Mirjam Bikker vroegen zich af of Schoof met de nieuwe minister van Financiën Eelco Heinen een rondje gaat maken langs de oppositiepartijen, zoals voorgangers deden. Op die manier kunnen ze zaken bespreken en een meerderheid in de Eerste Kamer zeker stellen.

Schoof wilde dat nog niet toezeggen. Hij gaf wel aan dat het kabinet meerderheden gaat zoeken voor het regeerprogramma „die verder strekken dan de vier partijen” in de coalitie. Dat zal „vermoedelijk al op een aantal onderwerpen moeten” bij de invulling van het regeerprogramma. Hij reikt oppositiepartijen nadrukkelijk de hand, en is zich er „zeer van bewust” dat het kabinet geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft.

Kijk de livestream van het debat van donderdag morgen hier terug:

Het kabinet gaat geen targets formuleren over hoeveel de migratie in Nederland omlaag moet, zegt Dick Schoof tijdens het debat over de regeringsverklaring. Dat is „enorm ingewikkeld” omdat het aantal migranten dat deze kant op komt niet volledig te beïnvloeden is volgens de premier. Hij zegt wel dat het beleid is gelukt als „de totaliteit van de migratie afneemt”.
Het gaat volgens de minister-president goed met het migratiebeleid „als we kunnen constateren dat we de juiste studenten binnenhalen en dat het ook minder is, als we de juiste kennismigranten binnenhalen waar de economie behoefte aan heeft en als de asielmigratie echt sterk verminderd is, zodat we draagvlak hebben en behouden in de samenleving”, zegt hij op een vraag hierover van Joost Eerdmans (JA21).

In hun verkiezingsprogramma’s hebben PVV, NSC en BBB wel concrete doelen opgenomen voor migratie. De PVV pleit daarin voor een „asielstop”. BBB wil het jaarlijkse aantal statushouders en nareizigers tot 15.000 beperken. NSC noemt een „richtgetal” van een migratiesaldo van maximaal 50.000 per jaar. Het gaat hier zowel om arbeids-, studie-, asiel- als gezinsmigratie.

Coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB gaan niet meeschrijven aan het regeerprogramma, zei premier Dick Schoof tijdens het debat over de regeringsverklaring. „Dat is aan het kabinet. In principe is daarin geen rol voor de fractieleiders voorzien. De regering regeert en het parlement controleert.”

Eerder kwam daar geen duidelijkheid over toen fractieleider Caroline van der Plas (BBB) daar naar werd gevraagd en het enigszins in het midden liet. Het regeerprogramma is de verdere uitwerking van het hoofdlijnenakkoord dat de vier coalitiepartijen tijdens de formatie zijn overeengekomen.

Het kabinet is volgens Schoof verantwoordelijk voor het opstellen van het regeerprogramma en de begroting die op Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Maar op een gegeven moment zal er wel met de coalitiepartijen worden gesproken. „Dat er aan het eind van de zomer politiek overleg zal plaatsvinden, dat is van alle tijden”, aldus Schoof.

Maar de partijloze minister-president benadrukt ook dat er geen regulier overleg komt tussen het kabinet en de vier fractieleiders waar „zaken worden voorgekookt”. Dat zou volgens hem in strijd zijn met het afgesproken dualisme waarbij er veel meer afstand is tussen het kabinet en het parlement.

Dick Schoof is de Tweede Kamer in de verdediging geschoten op kritische vragen over undercoveracties bij moskeeën toen hij de baas was bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Dat gebeurde in de jaren 2013, 2014 en 2015 en toen waren „in Europa grote aanslagen” en was ook in Nederland een hoge terroristische dreiging, zei de nieuwe premier in het debat over de regeringsverklaring.

Schoof onderstreepte dat hij altijd binnen de wet is gebleven. „In die context heb ik op het scherp van de snede in het belang van de veiligheid van Nederland, maar altijd binnen de wet, […] gezocht naar manieren” om te zoeken naar potentiële terroristen in de samenleving”.

De minister-president benadrukte dat de opzet niet was „om bevolkingsgroepen te traceren of uit te sluiten”. Schoof vond het „een beetje ongemakkelijk” dat hiernaar wordt gevraagd door DENK-leider Stephan van Baarle. Want hier is eerder al politieke verantwoording over afgelegd door een eerdere minister van justitie.

Van Baarle is niet tevreden met de „algemeenheden en procedurele uitingen” in het antwoord van Schoof. „Dit is gewoon een minister-president die in het verleden onder het mom van het beschermen van de veiligheid een aanpak introduceerde om spionnen te sturen naar moskeeën”, zei de politicus.

De undercoveracties kwamen in 2021 aan het licht toen NRC hier over schreef. De NCTV heeft bij gemeenten een adviesbureau onder de aandacht gebracht dat in het geheim onderzoek deed bij islamitische gemeenschappen.

CDA-leider Henri Bontenbal is woedend over hoe PVV-leider Geert Wilders de nieuwe premier Dick Schoof aanviel tijdens het debat over de regeringsverklaring. Wilders noemde de reactie van Schoof „slappe hap”, omdat hij vond dat Schoof niet fel genoeg was toen PVV-ministers racistisch werden genoemd. Kort daarna deelde Wilders op X het bericht „slappe hap”, met daarin een geknipt filmpje van de confrontatie met Schoof.

Bontenbal wijst erop dat juist de oppositiepartijen Schoof het voordeel van de twijfel geven en het kabinet op punten best willen steunen. „Ik schrik ervan dat juist de grootste partij die deze premier naar voren heeft geschoven dit flikt.” Hij noemt de actie van Wilders „totaal onverantwoord”. Een groot deel van de Tweede Kamer roffelde instemmend op de Kamerbankjes.

„Het staat mij vrij mijn woorden te kiezen, en het staat de heer Wilders vrij zijn woorden te kiezen”, reageerde Schoof afgemeten.

Bontenbal kreeg bijval van andere fractievoorzitters. ChristenUnie-fractievoorzitter Mirjam Bikker vindt het „waanzinnig” hoe Wilders Schoof aanviel. „Ik hoop dat dit de laatste keer is.” Volgens D66-leider Rob Jetten is Schoof door Wilders „vernederd” en vervolgens op X „gevierendeeld”. Schoof zegt dat hij dat zelf anders heeft ervaren.

PVV-leider Geert Wilders vindt dat de nieuwe premier Dick Schoof verre van fel genoeg van zich afbijt in zijn debat met oppositiepartijen. Schoof wordt hard aangevallen op de benoeming van PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel), die het eerder over ‘omvolking’ hadden. Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) noemde hen „racisten”, en Wilders vindt dat Schoof zich daar niet hard genoeg tegen uitsprak. De PVV-leider vond de reactie van de nieuwe premier daarop „slappe hap”.

Schoof verdedigde tegenover Wilders dat hij in zijn inleidende woorden al had gezegd dat er geen racisten in het kabinet zitten en dat hij dat al enkele keren had herhaald. Maar Wilders vond dat niet genoeg. „U had meteen boos moeten worden!”, riep Wilders Schoof toe. „Dat moet u niet laten passeren.”

De premier reageerde daarop dat hij over zijn eigen woorden gaat. „Ik sta voor alle mensen in dit kabinet, geen enkele uitzondering daar gelaten, en de woordkeuze is aan mij.”

Tweede Kamerlid Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) heeft in het tot nu toe harde debat over de regeringsverklaring emotioneel en fel gereageerd op opmerkingen over het dragen van een hoofddoek, die zij zelf ook draagt. „Dat is een persoonlijke, bewuste en vrije keuze”, betoogde ze voor de interruptiemicrofoon. Ze nam het woord nadat premier Dick Schoof een aantal kritische vragen had gekregen van enkele fractievoorzitters, onder wie Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Rob Jetten (D66).

Jetten en Timmermans namen het in het debat voor Lahlah en alle andere vrouwen op die een hoofddoek dragen. Ze wilden dat Schoof kleur bekende over de retweet van PVV-minister Marjolein Faber. Jetten: „Ik wil u vragen haar in de ogen te kijken en te zeggen: een retweet met de tekst ‘PvdA hoofddoekje’ pik ik niet als minister-president.” Schoof richtte zich daarop rechtstreeks tot Lahlah en sprak waardering voor haar uit. Hij nam echter geen afstand van de retweet van Faber, en tot ongenoegen van een groot deel van de Kamer, ook niet van recente uitspraken van Faber en PVV-minister Fleur Agema.

Agema zei dinsdag net na haar beëdiging als minister onder meer dat ze iedere vrouw vrijheid gunt door de hoofddoek af te doen. Faber zei diezelfde dag „niets te hebben” met hoofddoekjes. De PVV heeft zich altijd zeer negatief uitgelaten over hoofddoekjes. Zo werd jaren geleden een ‘kopvoddentaks’ voorgesteld.

„Het gaat de afgelopen twee dagen vaak over de hoofddoek en de vermeende onderdrukking daarvan”, zei Lahlah, verwijzend naar de recente uitspraken. „Ik laat niemand, níemand een andere invulling geven aan waarom ik deze hoofddoek draag dan mijzelf”, reageerde het GroenLinks-PvdA Kamerlid. „Dat bepaal ik. Het is mijn lijf, mijn keuze.”

Ze stak andere vrouwen die een hoofddoek dragen een hart onder de riem. „Voor al die meiden die een hoofddoek dragen en die zich geraakt voelen door wat er hier gebeurt, door de negatieve, stereotype beeldvorming over de hoofddoek: laat je niets wijsmaken. Er zijn voldoende positieve vrouwen met een hoofddoek, die die hoofddoek met trots dragen en een waardevolle bijdrage leveren aan deze maatschappij. Laat je niets wijsmaken. Je kunt alles bereiken wat je wilt.”

„Als vrouw, met een hoofddoek in de Kamer, laat ik één ding duidelijk maken. Het is een uitdrukking van mijn identiteit, van mijn geloof, mijn kracht, van mijn zelfbeschikking”, zei Lahlah. Na haar woorden kreeg ze vanuit de Kamer veel bijval. Zelf liep ze in tranen de plenaire zaal uit.

Al snel in het eerste debat van de nieuwe premier Dick Schoof vallen oppositiepartijen hem hard aan op de benoemingen van PVV-ministers Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel). Over hen is in de Tweede Kamer grote onrust ontstaan, vanwege uitspraken over omvolking die zij deden. Partijen verwijten het Schoof dat hij toestond dat Faber en Klever, die volgens hen „racistische complottheoriën” verspreidden, konden toetreden tot het kabinet.

„Ik weet zeker dat alle leden van het kabinet niet racistisch zijn, het niet over omvolking hebben, en dat het ook never onderdeel zal zijn van de lijn van mijn kabinet”, reageerde Schoof daarop. Wel zegt hij de zorgen over Klever en Faber te begrijpen.

D66-leider Rob Jetten vindt dat Schoof nu al is „gezakt voor zijn eerste test”. Hij verwijt Schoof geen grip te hebben op zijn eigen kabinet. „U hebt in de formatie niet uw verantwoordelijkheid genomen om heel scherp te selecteren welke ministers er komen.” Hij denkt dat Schoof slechts uitvoert wat PVV-leider Geert Wilders bedenkt, en zelf geen invloed heeft.

DENK-fractievoorzitter Stephan van Baarle vindt het antwoord van Schoof „ongelooflijke slappe hap”. Het zou Schoof sieren als hij zou „normeren”, zegt Van Baarle.

“Geen mens kan de zon ook maar één seconde eerder op laten gaan. Die gedachte relativeert en brengt ontspanning”, zegt Chris Stoffer (SGP).

Bekijk het debat van woensdag terug:

Lees ook

DENK en PvdD zeggen op voorhand vertrouwen in hele kabinet op