Waar gaat het wetsvoorstel over?

Met het voorstel, waarover de Tweede Kamer maandag spreekt, wordt de Meststoffenwet aangepast. Daarin zijn de maximaal toegestane uitscheiding van stikstof en fosfaat uit de veehouderij vastgelegd. De zogenoemde nationale plafonds voor beide stoffen worden zo’n 10 procent lager. In de wet is ook per sector –melkvee-, varkens- en pluimveehouderij– een plafond vastgelegd. De voorgestelde daling van die plafonds verschilt per sector.

Daarnaast regelt de wet dat onder bepaalde omstandigheden bij verkoop afroming van rechten plaatsvindt. Daardoor daalt de uitscheiding van stikstof en fosfaat, wat helpt om niet boven de plafonds uit te komen. Momenteel betreft dit alleen de melkveehouderij, met een afroming van 10 procent. Wiersma stelt voor dat te verhogen naar 30 procent, en voor de varkens- en pluimveehouderij achtereenvolgens 25 en 15 procent af te romen.

Waarom ligt het voorstel er?

De verlaging van de nationale plafonds is een van de voorwaarden waaronder Nederland in 2022 voor de laatste keer een mestuitzondering (derogatie) kreeg. Daar zal Brussel Nederland dus aan houden.

Dat Nederland onder de nieuwe nationale plafonds blijft, is belangrijk. De voorgestelde percentages voor afroming zijn bedoeld om dat te bereiken. Lukt dat niet, dan is een van de opties een generieke korting van fosfaat- en/of dierrechten. In dat geval moeten boeren gedwongen een deel van hun vee van de hand doen, met een daling van de inkomsten tot gevolg.

Waarom worden de plafonds voor de varkens- en pluimveehouderij meer verlaagd dan die van de melkveehouderij?

Wiersma kijkt allereerst naar de verwachte opbrengst van twee grote uitkoopregelingen (de Lbv en de Lbv-plus). De opgave die dan nog overblijft om onder de nationale plafonds voor stikstof en fosfaat te komen, verdeelt ze evenredig over de sectoren.

Wat vindt de Kamer van het voorstel?

Voor BBB, de partij van Wiersma, is de voorgestelde afroming een graat in de keel. Het ligt echter in de lijn der verwachting dat de partij het voorstel van Wiersma zal steunen.

D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt laat via haar woordvoerder weten het voorstel in de huidige vorm te zullen steunen. „Het niet steunen van de wetswijziging zal alleen maar vertraging opleveren, waardoor de sector meer risico loopt op een generieke korting.” Wel verwacht D66 dat de afromingspercentages te laag zijn.

GroenLinks-PvdA kon voor het einde van deze week nog niet op concrete vragen ingaan. Wel stelt Kamerlid Laura Bromet:  „BBB-minister Wiersma’s plannen gaan niet ver genoeg en dreigen een koude sanering op het Nederlandse platteland te veroorzaken.”

Volgens CU-Kamerlid Pieter Grinwis heeft Wiersma bij het voorstel voor de sectorale plafonds „een dappere keuze gemaakt”. Hij volgt de lijn dat de krimp van de veestapel door opkoopregelingen niet ten goede komt aan één sector, maar aan het geheel, en dat de restopgave evenredig wordt verdeeld over de veehouderijsectoren. Samen met CDA’er Vedder zal hij proberen te regelen dat er bij transacties door jonge boeren geen afroming plaatsvindt.

De SGP is kritisch over het voorstel van Wiersma. Kamerlid André Flach vindt dat het het wetsvoorstel „zich geen rekenschap geeft van de mestcrisis in de melkveehouderij en het perspectief na 2025”. De SGP wil door middel van een amendement de afroming in de pluimvee- en varkenshouderij „beperken”.

Gaat het wetsvoorstel de eindstreep halen?

Wiersma kan kritische vragen en pogingen om het wetsvoorstel op onderdelen aan te passen tegemoetzien.  Desalniettemin is het eigenlijk ondenkbaar dat het wetsvoorstel wordt weggestemd. Een van de redenen daarvoor is dat de verlaging van de nationale plafonds nu eenmaal onderdeel is van de derogatiebeschikkking uit 2022.  Daarnaast is er, afgezien van de precieze percentages, brede steun voor afroming.