Amerikanen vragen zich af of een broze, soms vergeetachtige oude man als Joe Biden het land kan leiden. Toch zegt leeftijd niet alles. Want John F. Kennedy, de jongste president ooit, had de slechtste gezondheid van alle presidenten van de VS.
Presidenten van de VS moeten vitaliteit en kracht uitstralen. Dat vinden de meeste Amerikanen. De fysieke gesteldheid van de president is daarom in de VS altijd een onderwerp van discussie. De rapporten die lijfartsen van tijd tot tijd maken over de gezondheid van de president worden dan ook altijd gretig gelezen. En opvallend, vrijwel altijd stellen ze dat de bewoner van het Witte Huis in goede conditie verkeert.
Toch zegt dat niet alles. Het is in de VS bijna traditie dat het Witte Huis rookgordijnen rond de gezondheid van een president optrekt. Vaak, soms jaren later, blijkt dat er (veel) meer haperde aan de conditie van de president dan dat er in officiële perscommuniqués staat vermeld. Vandaar dat de geruststellende woorden over de fitheid van president Biden, bij de laatste check in februari van dit jaar, zeker geen garantie zijn dat hij nog fysiek en mentaal geschikt is voor het ambt. Toen president Eisenhower in 1955 een hartaanval kreeg, deelde zijn arts aan de pers mee dat hij last had van misselijkheid.
Hersenbloeding
Dat was al heel wat, als je bedenkt dat het Witte Huis helemaal niets communiceerde over president Wilson, die in het najaar van 1919 een hersenbloeding kreeg en daardoor halfzijdig verlamd raakte. De reden dat het Witte Huis in alle talen zweeg was onder meer dat de president een enorme hekel had aan zijn vicepresident, Thomas Marshall. Wilson wilde voorkomen dat die het heft in handen zou nemen. Feitelijk kwam het landsbestuur in handen van Wilsons vrouw Edith. Na enige tijd werd wel verteld dat de president „last had van een nerveuze reactie van zijn spijsverteringsorganen.” Pas veel later werd bekend wat er werkelijk aan de hand was.
Een van Wilsons voorgangers was Grover Cleveland. Hij regeerde van 1885 tot 1889. Cleveland verzweeg dat hij tijdens een visvakantie aan een tumor in zijn keel was geopereerd. De ingreep gebeurde aan boord van een jacht, zodat het Amerikaanse volk er geen weet van kreeg. Cleveland was achteraf ook opgelucht dat zijn snor niet was beschadigd; anders had de burger alsnog kunnen zien dat er iets aan de hand was met de president.
Het Witte Huis verhulde de waarheid echter niet alleen in vroeger tijden. Het gebeurde ook in de perscommuniqués die het Witte Huis in 2020 uitgaf toen president Trump besmet bleek te zijn met corona. Tot tweemaal toe was zijn zuurstofgehalte gedaald tot een zorgwekkend niveau. Maar de medische staf hield vol dat er weinig aan de hand was, de president goed herstelde en niemand zich zorgen behoefde te maken.
Imago
De president rond wiens gezondheid de dikste mist hing, was John F. Kennedy. De op 43-jarige leeftijd gekozen Democratische president leek het toonbeeld van jeugdige vitaliteit en goede gezondheid. Maar het Amerikaanse publiek wist niet dat hij, ondanks dat robuuste imago van een jonge president, iemand was die met een groot aantal gezondheidsproblemen kampte.
JKF was slank, had een atletische lichaamsbouw en was vaardig in sporten zoals golfen en zeilen. Maar achter die façade zat een man die kampte met ernstige rugklachten en osteoporose, waardoor hij aan chronische pijn leed. Daarnaast had hij de ziekte van Addison, een aandoening waarbij de bijnieren beschadigd zijn en niet genoeg hormonen produceren. Dat veroorzaakt vermoeidheid, spijsverteringsproblemen en lage bloeddruk. Verder had Kennedy te maken met ernstige allergieën en urineweginfecties.
Nadat het Witte Huis in 2002 zijn medische dossier had vrijgegeven, ontdekte historicus Robert Dallek dat Kennedy dagelijks twaalf verschillende soorten medicijnen tegelijk innam. Dr. Lee R. Mandel schreef in 2009 in “Annals of Internal Medicine”: „Kennedy had de meest complexe medische geschiedenis van iedereen die ooit in het Witte Huis woonde.”
Echter, bijna niemand kwam erachter. Kennedy hield de omvang van zijn gezondheidsproblemen zorgvuldig geheim. Alleen zijn artsen, zijn vrouw Jackie en zijn broer Bobby waren op de hoogte. Zelfs zijn secretaresse Evelyn Lincoln, die ervoor moest zorgen dat hij zijn medicijnen nam, wist volgens historicus Dallek waarschijnlijk niet waar de pillen voor waren.
Kennedy was druk met het in stand houden van een beeld van een goede gezondheid. „Hij zorgde er altijd voor dat hij bruin werd, hetzij door de zon, hetzij door de hoogtezon", zegt historicus Barbara A. Perry van de Universiteit van Virginia.
Ziekenhuis
Kennedy’s gezondheidsproblemen begonnen al vroeg in zijn leven. En zij bleven hem zijn hele leven parten spelen. Wetenschappers hebben ontdekt dat hij in totaal 36 keer in het ziekenhuis lag, en daarbij drie keer op het randje van de dood verkeerde.
Veel last had Kennedy van zijn rug. Die problemen waren er al toen hij dienst nam bij de Amerikaanse marine. Eigenlijk had hij daarom ook voor militaire dienst moeten worden afgekeurd. Maar door relaties van zijn vader lukte het hem toch om aan boord te komen.
Tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog moest hij een rugoperatie ondergaan. Die had echter weinig resultaat. Na de oorlog bleef Kennedy’s slechte gezondheidstoestand voortduren. Tijdens zijn succesvolle poging in 1947 om een zetel in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in Massachusetts te bemachtigen, was zijn rug zo slecht dat hij een beugel begon te dragen. Dagelijks moet hij warme baden nemen en kreeg hij massages om de pijn beheersbaar te maken. Eenmaal verkozen had Kennedy in zijn huis in Georgetown een bediende nodig die hem de trap op hielp. Die deed hem ook zijn schoenen aan en maakte de veters vast, omdat JFK niet voorover kon buigen.
Zijn pijn en mobiliteitsproblemen werden zo ernstig dat hij in de jaren vijftig nog drie rugoperaties moest ondergaan. Na één operatie kreeg hij een infectie die hem bijna het leven kostte.
Ondertussen ging Kennedy steeds meer de gevolgen van de ziekte van Addison ervaren. Maar ook dat hield hij verborgen. Totdat hij in 1960 bij een parade tijdens zijn verkiezingscampagne in elkaar zakte vanwege Addison. Politieke vijanden zagen daarin een bevestiging van een gerucht dat ze eens eerder hadden gehoord: JFK leed aan Addison. In een bericht probeerde het team van zijn Democratische rivaal Lyndon B. Johnson daar munt uit te slaan. Maar al heel snel kwam er een officiële verklaring dat „Kennedy niet leed aan de ziekte van Addison, veroorzaakt door tbc.” Feitelijk was dit niet gelogen: tbc is slechts in tien procent van de gevallen de oorzaak. De meest voorkomende oorzaak is: problemen met de auto-immuniteit. Dat was ook de oorzaak bij JFK. Maar dat verzweeg het team en Kennedy liet weten in goede gezondheid te verkeren. Ruim veertig jaar later, toen de medische dossiers openbaar kwamen, bleek dat er aan JFK’s conditie veel mankeerde.
