Iedere Amerikaan weet inmiddels dat een televisiedebat een kandidaat kan maken of breken. En dan gaat het niet zozeer om de inhoudelijke politieke standpunten van een kandidaat. Die zijn meestal wel bekend. Vooral telt hóé een kandidaat zich tijdens het tv-debat presenteert. Dat kan bij de verkiezingen de doorslag geven; hij moet dus niet blunderen.

Om met het laatste te beginnen. Er zijn voorbeelden in de Amerikaanse geschiedenis die aantonen dat je met één foute opmerking je eigen politieke graf graaft. Bekend is de blunder in 1976 van de Republikein Gerald Ford. Hij volgde in augustus 1974 president Richard Nixon tussentijds op nadat die was afgetreden vanwege het Watergateschandaal. Ford was sinds zijn aantreden vooral druk geweest met de ondankbare taak om politiek puin te ruimen. In 1976 probeerde hij op eigen kracht gekozen te worden.

In het tv-debat met zijn rivaal Jimmy Carter gooide Ford echter zijn eigen glazen in door met droge ogen te beweren dat Moskou geen dominante invloed had op de landen achter het IJzeren Gordijn. De onbegrijpelijk onverstandige opmerking maakte in één klap een einde aan Fords politieke carrière. Hij verdween van het politieke toneel en kwam daar nooit meer terug.

Lees ook

Zelfs temperatuur telt in presidentieel debat VS

Gehakkel

Een minder bekend voorbeeld en misschien ook geen echte blunder maakt George H. Bush tijdens een televisiedebat met zijn rivaal Bill Clinton. Vanuit het publiek krijgt Bush de vraag wat hij persoonlijk merkt van de enorme overheidsschuld die de VS toen had. Bush weet met die vraag geen raad. Ja, hij kan als politicus veel over de schuldenproblematiek vertellen, maar als telg uit een rijke familie van oliebaronnen heeft hij er persoonlijk geen last van. Zijn rivaal Clinton komt uit een minder welgesteld milieu en weet van nabij wat die schulden met de eenvoudige burger doen. Maar Clinton hoeft geen woord te zeggen. Bush geeft al stuntelend een antwoord, dat overigens de vragenstelster absoluut niet tevredenstelt. En het publiek nog minder. Uit zijn gehakkel blijkt dat Bush niet weet wat de gewone man meemaakt. En daarmee heeft hij zijn politieke vonnis getekend. Clinton maakt er in de resterende weken dankbaar gebruik van: Bush behoort tot een elitaire familie die niet kan invoelen wat Jack Modaal meemaakt.

Diezelfde Bush zet tijdens dit tv-debat het negatieve beeld dat is ontstaan nog eens scherper aan als hij bij herhaling op zijn horloge kijkt. Het valt een commentator op en die schrijft: „Bush vindt politiek debat vermoeiend.” In de media wordt nadien de vraag gesteld of zo iemand wel president kan zijn. Het blijkt dat één verkeerde blik of een verveelde zucht je al de das om kan doen.

Slachtoffers

Ook het allereerste tv-debat maakte slachtoffers. In september 1960 verliest de ervaren Richard Nixon, die acht jaar lang vicepresident was, het debat van de betrekkelijk onervaren en onbekende John F. Kennedy.

Een factor die daaraan bijdroeg, is dat Nixon op het allerlaatste moment besloot Lazy Shave op zijn gezicht te smeren. Het middel was bedoeld om de zware baardgroei, waar hij altijd last van had, te verdoezelen. Maar door de hoge temperaturen –veroorzaakt door de studiolampen– ging Nixon transpireren. Het middel tegen baardgroei liep uit, in zwarte straaltjes liep het langs zijn wangen. Het wekte de indruk dat Nixon, die net tevoren ziek was geweest, geen fitte man was. Kennedy won.

Broos

Bij het komende debat zal er ook vooral worden gelet op de mentale conditie van Joe Biden. Diens hoge leeftijd wordt voortdurend in de media aangevoerd als argument dat hij niet meer geschikt zou zijn voor het ambt van president. Trump spint daar garen bij. Hij probeert Biden af te schilderen als een seniele en broze oude man. Vorige week heeft hij voorgesteld dat Biden nog voor het komende debat een psychologisch onderzoek moet ondergaan. Trump zegt dat hij Biden niet te hard wil aanpakken als hij dat vanwege zijn leeftijd niet meer kan hebben.

Helemaal nieuw is dat niet. Ook bij de vorige verkiezingen waren de leeftijd en conditie van Biden al in discussie. Vier jaar geleden bleek dat Biden heel alert was in het debat. Hij week niet voor de verbale aanvallen van Trump. Bidens team heeft er vertrouwen in dat het komende week goed kan gaan. Voor hen speelt mee dat CNN strikte regels heeft opgesteld voor het debat. Bij de vorige verkiezingen waren de Democraten (en Biden voorop) helemaal zat van de voortdurende verbale intimidatie door Trump . Op zeker moment voegde Biden toen zijn Republikeinse tegenstrever toe: „Man, hou nu eens even je grote mond.” Of het dit keer weet zo gaat? Afwachten.