Hét antwoord op de cultuur van zelfaanbidding is de kerk: haar leer, liturgie en leefwijze. Protestanten missen nog te vaak een Bijbelse mensvisie. Dat stelde dr. Carl Trueman woensdag op een conferentie van Bijbels Beraad M/V.
Het haantje op de kerktoren blinkt in de brandende zon, terwijl daaronder een kleine 600 mensen woensdagochtend de Bethelkerk in Lunteren binnengaan. Het is een divers gezelschap: (oud) gereformeerden, refobaptisten, (hersteld) hervormden en pinksterchristenen; voorgangers, docenten en gemeenteleden; dames en heren van, zeg, 18 tot 81 jaar.
De sprekers bij de opening –de oud gereformeerde ds. A.J. van Wingerden– en de sluiting –de evangelische ds. Oscar Lohuis van Goed Nieuws Bediening– slaan een accolade om het publiek, dat deze dag verder naar drie internationale sprekers luistert. Headsets met gelijktijdige vertaling door polyglot Alexander Thomson bieden uitkomst voor wie het Engels te vlug gaat.
De hoofdschotel van de dag bestaat uit twee lezingen van dr. Carl Trueman, theologisch hoogleraar in de Verenigde Staten en bekend van het boek ”Een vreemde nieuwe wereld” .
Hoe is het mogelijk dat Amerikanen tussen 2005 en 2015 massaal anders gingen denken over homoseksualiteit, vraagt Trueman. „Niet door boeken, maar door films, vriendschappen en ervaringen. Niet argumenten, maar sociale verbeelding bepaalt hoe mensen de wereld zien.”
De kern van zelfaanbidding –het conferentiethema– is „het therapeutische zelf”, betoogt Trueman. „Vroeger was ons levensdoel gericht op onze plichten richting anderen. Tegenwoordig is het de vraag of de wereld om mij heen mij een goed gevoel bezorgt.”
„Het belangrijkste theologische vraagstuk nú is: wat betekent het om mens te zijn?” - Dr. Carl Trueman, theoloog
Tijdreis
Om te illustreren hoe de cultuur is veranderd, neemt Trueman zijn gehoor mee naar zijn Engelse geboortestreek in het jaar 1248. „Het leven was agrarisch. Je moest het ritme van de seizoenen volgen. De meeste mensen kwamen hun hele leven niet verder dan 40 mijl van huis. De vraag ”Wie ben je?” was eenvoudig: een smidszoon werd smid en hij behoorde bij de kerk van zijn voorgeslacht.”
Een deel van die vastigheid verdwijnt in de vastentijd van 1522, het tweede station in Truemans tijdreis. Boekdrukker Christoph Froschauer uit Zürich eet, samen met reformator Zwingli, worstjes en doorbreekt daarmee de liturgische kalender. „Mensen konden de seizoenen gaan overwinnen.”
Trueman eindigt zijn tijdreis op de conferentiedatum. „Door technologie zien we de natuur als ruw materiaal waarover wij de volledige controle hebben. Ook ons gender kan tegenwoordig door techniek worden overwonnen. Daarmee is het leven chaotisch geworden.”
Als óntheiliging van de mens als beeld van God het probleem is, dan is héíliging het antwoord, zegt Trueman in zijn tweede lezing, ’s middags. Het instrument daarvoor is de kerk, zegt hij.
Allereerst benadrukt de theoloog het leeronderricht. „Predikers moeten de leer als een samenhangend geheel voorstellen. Vaak is seksuele moraliteit gepreekt als ”Gij zult” en ”Gij zult niet”, maar de ethiek moet gefundeerd zijn in de christelijke leer. Het meest urgente theologische vraagstuk nú is dat van de antropologie: wat betekent het om mens te zijn? Het protestantisme heeft wereldwijd een groot gebrek aan ethici.”
„Slechte ideeën dragen bittere vruchten” - Dr. Sharon James, schrijfster
Dr. Trueman aan het woord. beeld Niek Stam
Prof. dr. Benno Zuiddam en dr. M. Klaassen reflecteren op de lezing van dr. Carl Trueman (v.l.n.r.). beeld Niek Stam
Publiek. beeld Niek Stam
Oortjes voor de vertaling. beeld Niek Stam
beeld Niek Stam
beeld Niek Stam
Pauze. beeld Niek Stam
Onderonsje tussen ds. C. Sonnevelt (l.) en Laurens van der Tang, voorzitter van Bijbels Beraad M/V. beeld Niek Stam
Boekentafel. beeld Niek Stam
Warme dag. beeld Niek Stam
Päivi Räsänen spreekt het publiek toe. beeld Niek Stam
beeld Niek Stam
Op de voorste rij: Sharon James (l.) en Laurens van der Tang. beeld Niek Stam
beeld Niek StamAls tweede wijst Trueman op het belang van een goede liturgie. „Zingen werkt samenbindend. Een vaste lijn in de dienst geeft mensen een theologisch besef mee, dat hen wijst naar hun einddoel: God te eren en zich in Hem te verheugen.”
Het derde middel van de kerk, een christelijke levenswijze, moet in twee zaken blijken, stelt Trueman. „We moeten het concept van vriendschap opnieuw ontdekken. De jonge generatie weet niet wat hartelijke vriendschap is. Dat wordt te snel seksueel ingekleurd.” Daarnaast zouden christenen gastvrij moeten zijn.
Bittere vruchten
De Engelse historica dr. Sharon James, schrijver van het boek ”Leugens en waarheid”, spreekt ’s ochtends als tweede. Haar lezing gaat over „het kosmische conflict tussen wereldbeelden”. Volgens haar hebben filosofen in de afgelopen 200 jaar drie leugens verteld: er is geen Schepper en geen oordeel; er is geen absolute moraliteit; er is geen ultieme waarheid.
Volgens James kunnen christenen valse ideologieën eenvoudig onderscheiden. „Slechte ideeën dragen bittere vruchten.” Ze schetst de levensloop van onder anderen communist Karl Marx, die aan het einde van zijn leven het contact met de werkelijkheid verloor, en van Shulamith Firestone, een seksueel activiste die vereenzaamd stierf.
Ook hun ideologieën dragen bittere vruchten, aldus James. Zo is er sprake van „een oorlog tegen kinderen: dood ze voor hun geboorte, ontneem ze het recht te weten wie hun vader is, stop ze in staatsinstellingen en geef ze seksuele rechten die pedofilie in de hand werken. Uiteindelijk hebben we te maken met een oorlog tegen het Evangelie. Alleen de Bijbel biedt een solide basis voor menselijke waardigheid, echte vrijheid, moraal en welzijn.”
De laatste spreker van de dag is Päivi Räsänen , de Finse politica die vervolgd wordt vanwege haar uitspraken over de Bijbelse visie op homoseksualiteit. „In de 29 jaar dat ik parlementslid was, is de Finse samenleving enorm veranderd. De houding jegens het christendom wordt steeds vijandiger. Een woord als zonde wordt niet meer begrepen. Misschien komt dat doordat de Kerk van Finland daar te lang over heeft gezwegen.”
De voormalige minister, echtgenote van een Lutherse predikant, citeert een uitspraak van Maarten Luther: „Als u gelooft, moet u zich uitspreken. Als u zich uitspreekt, moet u lijden. Want geloof, belijdenis en kruis zijn samen het lot van een christen.”
