Techbedrijven slaan Nederland over bij bouw datacenters
Wereldwijd zijn er steeds meer datacenters nodig, deels vanwege de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). Techbedrijven slaan Nederland echter vaak over als ze zo’n voorziening willen bouwen. Hoe komt dat?
Vorige week kondigde Microsoft aan 3,5 miljard euro te investeren in de uitbreiding van zijn datacenters in Zweden. Dat is nodig omdat het bedrijf door het groeiende gebruik van kunstmatige intelligentie extra capaciteit nodig heeft. Een datacenter is een grote ruimte waarin heel veel computerservers staan opgesteld; onder optimale omstandigheden, onder meer qua temperatuur.
De meeste computers voor AI staan nu nog in de Verenigde Staten, waar taalmodellen als ChatGPT en Gemini worden getraind door ze ongekende hoeveelheden data te ‘voeren’. Omdat het werken met AI in Europa oprukt, is het voor de techbedrijven belangrijk ook daar datacenters te bouwen of te vergroten.
Een belangrijke reden om voor Zweden te kiezen: er is daar veel groene stroom. Het land is Europees koploper als het gaat om herbruikbare energie. Elektriciteit is er ook nog eens tamelijk goedkoop.
Datacenters gebruikten altijd al veel stroom, maar door de opmars van AI is er steeds meer elektriciteit nodig. Om de berekeningen te kunnen maken die achter kunstmatige intelligentie als ChatGPT zitten, worden chips gebruikt die ”energie vreten”.
Ook in de rest van Scandinavië en Spanje werden de afgelopen tijd grote projecten aangekondigd door partijen als AWS en Google. Maar in Nederland blijft het op dat gebied stil.
En dat terwijl ons land er vanwege de centrale ligging wel geschikt voor is. Hoe dichter een gebruiker bij een datacenter gevestigd is, hoe beter en sneller de communicatie namelijk werkt. Als bijvoorbeeld een bedrijf uit Griekenland gebruik maakt van een centrum in Zweden, gaat dat minder goed dan wanneer dat in ons land zou staan. Om die reden hoort Amsterdam, net als Frankfurt en Parijs, tot nu toe bij de belangrijkste Europese centra voor de digitale economie.
Overbelast
Waarom is Scandinavië bij het doen van nieuwe investeringen inmiddels toch populairder dan Nederland? Dat komt niet alleen vanwege de aanwezigheid van goedkope groene stroom, maar vooral doordat de levering van die energie in een land als Zweden betrouwbaar is.
Dat geldt niet voor de Nederlandse steden. Ons land heeft in toenemende mate te maken met een overbelast elektriciteitsnetwerk, waardoor stroomtekorten ontstaan. Nieuwe bedrijven moeten soms veel moeite doen om een aansluiting te krijgen en sommige moeten daar zelfs lange tijd op wachten.
Bedreiging
De internationale techbedrijven weten dat. Het gebrek aan voldoende stroom is inmiddels de belangrijkste zorg voor datacentereigenaren, blijkt uit een onderzoek van de Dutch Datacenter Association (DDA), waarvan de uitkomsten vorige week werden gepubliceerd. De DDA behartigt de belangen van de datacentra in ons land en maakt zich zorgen. Een jaar geleden noemde 55 procent van de aangesloten bedrijven het stroomtekort als voornaamste probleem, inmiddels is dat 87 procent.
Stijn Grove, directeur van de DDA, ziet dat als een bedreiging voor Nederland „Willen we een serieuze rol spelen als het gaat om AI, dan hebben we daar nieuwe investeringen voor nodig.”
Er zijn meer uitdagingen. De komst van nieuwe datacenters is in ons land niet populair. Juist vanwege de problemen met het stroomnetwerk vinden veel mensen dat we dergelijke ”stroomvreters” beter kunnen weren.
„We hebben nieuwe investeringen nodig als we een serieuze rol willen spelen bij AI ” - Stijn Grove, directeur van de Dutch Datacenter Association
Nu is het zeker waar dat er in de sector veel elektriciteit nodig is, maar de hoeveelheid ligt wel lager dan de burger soms denkt. Navraag bij de energiebedrijven leert dat ongeveer 3,5 procent van de stroom in Nederland naar de datacenters gaat.
Vanwege het elektriciteitstekort, maar ook omdat veel mensen van mening zijn dat de vaak enorme centra een te grote aanslag doen op de schaarse ruimte in ons land, bestaat er behoorlijk wat weerstand tegen de komst van nieuwe vestigingen en dat is ook een reden voor de terughoudendheid van de internationale techbedrijven.
Trekkers
Een bekend voorbeeld van die weerstand was het verzet tegen de geplande bouw van een kolossaal datacenter in Zeewolde. De aankondiging van de komst van dat centrum door Meta, de moedermaatschappij van onder meer Facebook en Whatsapp, leidde in 2022 tot felle lokale protesten. Een gelegenheidscoalitie van agrariërs, klimaatactivisten en plaatselijke politici spande zich tot het uiterste in om de plannen te verijdelen. Boeren parkeerden hun trekkers voor het gemeentehuis, en met succes: de komst van het centrum ging niet door.
Zeekabels
Is dat erg? De DDA vindt van wel en ook en ook de stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL), de spreekbuis voor duizenden ondernemers in de digitale economie, trekt aan de bel. Volgens deze stichting dreigt Nederland op digitaal gebied achter te gaan lopen. „Bij ons komen veel zeekabels aan land”, geeft een woordvoerder aan. „Maar die zijn deels aan vervanging toe en andere landen geven inmiddels veel geld uit om nieuwe kabels naar zich toe te trekken.”
Zo wordt Nederland minder aantrekkelijk voor bedrijven en onderzoekers die supersnelle en brede internetverbindingen nodig hebben, vreest DINL. Daarnaast vindt de stichting dat Nederland alles op alles moet zetten om nieuwe datacenters binnen te halen. Nogal wat energieleveranciers, agrariërs en burgers denken daar heel anders over. In hun ogen wegen de voordelen van nieuwe datacenters niet op tegen de nadelen.
