Ze waren bedoeld voor verstokte rokers die van de tabak af wilden, maar blijken aantrekkelijk voor de jeugd. Hoe werd de e-sigaret zo snel zo populair?
Nee, jonge mensen zijn niet zijn doelgroep, zegt Joey Baart, hoofd marketing bij UEG Holland. Zijn bedrijf produceert de vloeistoffen voor elektronische sigaretten en is „de enige legale leverancier” van vapes in Nederland, zoals hij het zelf zegt. Het bedrijf richt zich op de verstokte roker die met behulp van de e-sigaret van de tabak af wil, niet op scholieren, zegt Baart.
Toch is vapen populair onder jongeren. Deze week bleek uit de Gezondheidsmonitor Jeugd van het RIVM en de GGD’s dat bijna 10 procent van de kinderen tussen de twaalf en de zestien jaar wekelijks e-sigaretten rookt. Een verviervoudiging ten opzichte van 2019.
„Smaken als bubblegum en appeltaart met slagroom kwamen op de markt om de jeugd aan het vapen te krijgen” - Esther Croes, tabakdeskundige
Artsen en andere experts maken zich er zorgen over. Want de e-sigaretten bevatten dan weliswaar geen tabak, maar wel andere schadelijke stoffen. De verslavende nicotine in de vapes verstoort onder meer de hersenontwikkeling van jongeren en kan zorgen voor concentratieproblemen en een verhoogd risico op angststoornissen en depressies.
Glitters en lampjes
E-sigaretten kwamen zo’n twaalf jaar geleden op in Nederland, zegt Esther Croes, tabakdeskundige van het Trimbosinstituut. In die tijd werden ze ontwikkeld voor rokers, en daarom moest de rookervaring zoveel mogelijk lijken op die van een tabakssigaret. „De e-sigaret moest geven wat rokers zelf een ”kick in the throat’’-gevoel noemen. Een klap in de keel.”
Daarmee waren de e-sigaretten in eerste instantie niet aantrekkelijk voor jongeren die nooit gerookt hadden, zegt Croes. Dat veranderde toen producenten e-sigaretten gingen maken met zoete smaken. Bovendien kwamen vapes beschikbaar met nicotinezout in plaats van de traditionele nicotine. De klap in de keel verdween bij deze producten, waarmee ze volgens Croes aanzienlijk aantrekkelijker werden voor niet-rokers.
Het aanbod wegwerpvapes nam vervolgens toe. E-sigaretten die met behulp van zoete smaakjes, glitters en lampjes bewust aantrekkelijk werden gemaakt voor kinderen, zegt Croes. „Smaken als bubblegum en appeltaart met slagroom kwamen op de markt. Smaken waar de vijftigjarige roker die wil stoppen niet naar op zoek was. Die ontwikkeling is ingezet om de jeugd aan het vapen te krijgen.”
„Door het verbod op smaakjes is de vraag naar illegale vapes toegenomen” - Joey Baart, marketeer bij UEG Holland
Sinds dit jaar zijn in Nederland e-sigaretten met smaakjes verboden. Maar ook voor die tijd verkocht UEG Holland vooral vapes met tabakssmaak en „simpele fruitsmaken als appel of watermeloen”, zegt Baart. Ook hij verbaast zich over de producten die hij langs ziet komen. „Ik zag een wegwerp e-sigaret in de vorm van Spongebob. Ja, kijk, daar gaat een volwassen man niet mee lopen om te stoppen met roken. Dat snapt iedereen. Wij verkopen die ook niet.”
Snapchatdealers
Ondanks het smaakverbod zijn vapes met exotische smaken nog altijd gemakkelijk te krijgen, toonden verschillende media de afgelopen maanden aan. Hoewel het tv-programma De Hofbar liet zien dat vapes met smaken soms ook nog gewoon in de winkels liggen, zijn het volgens Baart vooral de zogenoemde ”snapchatdealers” die scholieren via sociale media aan de illegale wegwerpvapes helpen. Sommige van die vapes bevatten zelfs nog veel meer schadelijke stoffen dan gedacht, bleek deze week uit onderzoek van RTL Nieuws.
Die vapes komen niet van zijn bedrijf, zegt Baart stellig. Volgens hem is door het verbod op smaakjes de vraag naar illegale vapes toegenomen. Hij vindt dat de controle op de invoer van deze producten strenger moet. „Helemaal inperken is een utopie”, zegt hij. „Maar het moet in elk geval zo worden teruggedrongen dat ik niet, zoals nu, maar vijf minuten op de hoek van de straat hoef te staan om iemand met zo’n illegale vape te zien.”
Ook Croes hoopt op strengere controle en handhaving. Maar ze neigt steeds meer naar een totaalverbod, zegt ze. Volgens haar is het wetenschappelijk bewijs dat e-sigaretten rokers kunnen helpen te stoppen zeer beperkt en ondertussen wordt steeds duidelijker hoe gevaarlijk de vapes kunnen zijn voor kinderen. „Voor de jeugd is het meer dan duidelijk dat het een schadelijk product is. Als je dat onder de streep optelt en aftrekt dan kom je erop uit dat de e-sigaret de volksgezondheid meer kwaad doet dan goed.”
