Het betreft hier de ervaren gezondheid, dus hoe jongeren zelf vinden dat het met hen gaat. Onderzoekers van het RIVM en de GGD’s noemen de uitkomsten desalniettemin „alarmerend”. Ze passen in een langjarige trend waaruit blijkt dat vooral de mentale gezondheid van jonge mensen achteruitgaat. De verwachte verbetering na de voor jongeren lastige coronaperiode blijft vooralsnog uit.

Het is best opmerkelijk dat, terwijl Nederland doorgaans hoog scoort op de lijstjes met gelukkigste en meest welvarende landen ter wereld, de gezondheidstoestand van jongeren een ander beeld laat zien. Ze geven aan zich juist minder gelukkig te voelen, meisjes nog meer dan jongens. Daar ligt een complex geheel van oorzaken onder, wat voorzichtig moet maken in het duiden van deze ontwikkelingen.

Toch wijzen de onderzoekers concrete zaken aan die sterk bijdragen aan de achteruitgang die jongeren ervaren. Zo voelen ze meer stress, onder andere door school of huiswerk. Ze geven aan dat de combinatie van alles wat ze moeten doen, spanning oplevert. De prestatiedruk en het idee dat het leven in grote mate maakbaar is, eisen hun tol. Dat mag de maatschappij als geheel zich aanrekenen.

Opvallend en zorgwekkend zijn twee andere ontwikkelingen die uit het onderzoek naar voren komen. Meer jongeren zeggen slaap tekort te komen of hun huiswerk af te raffelen door problematisch gebruik van sociale media. Niet voor het eerst blijkt de negatieve impact van netwerken als Snapchat en Instagram, en het is hoog tijd dat er een maatschappijbrede discussie gevoerd wordt over effectieve maatregelen.

Jongeren geven ook aan meer te roken. Kennelijk laten ze zich niet afschrikken door hogere tabaksprijzen of een verbod op vapes. Met name die laatste –kleine apparaatjes waarin vloeistof wordt verhit tot damp die wordt geïnhaleerd– geven reden tot zorg. Het aantal jongeren dat vapet, verviervoudigde sinds 2019.

Niet voor niets voerde de overheid per 1 januari een verbod in op vapes met allerlei smaakjes. Ze zijn verslavend, maar ook buitengewoon slecht voor de gezondheid. Ze bevatten allerlei giftige stoffen, zelfs zware metalen. Toch weten jongeren nog steeds aan deze populaire e-sigaretten te komen, bijvoorbeeld via berichtenapps.

Wat moeten opvoeders nu met zo’n alarmerend onderzoek? Elke ouder weet dat opvoeden weerbarstig is en dat jongeren sneller bezwijken voor de druk van de groep dan dat ze gehoor geven aan het advies van vader of moeder. Dat het minder goed gaat met jongeren, vraagt dus om een collectieve aanpak. Het is pijnlijk dat een samenleving die het liefst alle risico’s wil uitsluiten, er juist collectief niet in slaagt goed voor jongeren te zorgen. Dat mag iedereen zich aantrekken.