Het devies in Frankrijk luidde destijds: ”Eén koning, één wet, één geloof”. De hugenoten vluchtten daarop vooral naar protestantse landen als Zwitserland, Engeland, Duitsland en Nederland, en Nederlandse koloniën als Zuid-Afrika en Suriname. Een klein deel belandde op de Antillen, onder wie een verre voorvader van Jaap Beaujon.

Bordeaux

Hugenoten zijn mensen die hun geloofsovertuiging en kennis van de religie graag doorgeven aan volgende generaties, zegt Beaujon. Na eeuwen van Beaujons in de Caraïben, in een sterk rooms-katholieke wereld, is ook hij nog steeds protestants. „In hart en nieren!” klinkt het.

Jaap Beaujon is op zondagen een vertrouwd gezicht in de protestantse kerk aan de Wilhelminastraat in Oranjestad, op Aruba. Als hij na afloop van de dienst een praatje maakt met kerkgangers van elders komt soms de vraag: „Beaujon? Waar komt die naam vandaan?” Hij vertelt er dan graag over en als je niet uitkijkt, weet Jaap van geen ophouden.

Thuis op zijn werkkamer, in een voormalige directiewoning van Shell, zegt Beaujon: „Bij het ouder worden neemt de belangstelling voor mijn voorgeslacht toe. Afgelopen zomer bezocht ik met mijn zoon Jean Paul het dorpje Grateloup, vlak bij Bordeaux. Daar woonde ons voorgeslacht.”

„In het Franse dorpje Grateloup, vlak bij Bordeaux, woonde ons voorgeslacht” - Jaap Beaujon, nazaat hugenoten op Antillen

Waalse kerk

Volgens familieverhalen leven er tijdens de opheffing van het Edict van Nantes in 1685 (zie ”Geschiedenis van de hugenoten”) twee protestantse broers Beaujon in de regio rond Bordeaux. Jaap: „Ze hebben daar wijngaarden en verschepen graan vanuit wat nu Canada is naar Bordeaux. Een van de broers, Jacques, vlucht naar Amsterdam en sluit zich in 1692 aan bij de Waalse kerk, een Franstalige gemeente. De andere broer keert na diens vlucht terug naar Bordeaux en wordt –vanwege het familiebezit– toch maar rooms-katholiek.” Tot zijn dood stuurt deze broer geld naar zijn protestantse familie in Amsterdam.

Als die geldstroom opdroogt, tekent de in 1733 geboren Antoine Beaujon, kleinzoon van Jacques, een contract bij de West-Indische Compagnie. Beaujon: „We weten dat deze voorouder in 1759 klerk wordt bij het koloniale bestuur op het eiland Sint Eustatius. Daarnaast is hij godsdienstleraar. Hij trouwt er met Elisabeth Heyliger, dochter van de Commandeur van het eiland.” Het kleine eiland telt in die hoogtijdagen bijna tienduizend inwoners.

Slaven

Later wordt deze Antoine op het buureiland Sint Maarten predikant van de Nederduitse Gereformeerde Kerk, de kerk van de koloniale overheid. Hij eindigt zijn carrière op Curaçao in het openbaar bestuur als eerste secretaris, auditeur-militair, ‘opperboekhouder’ en waarnemend gouverneur. Omdat hij voorstander is van emancipatie van slaven weten plantagehouders te voorkomen dat hij ook gouverneur wordt. Nazaat Jaap: „In het Stadsarchief van Amsterdam lag nog zijn Bijbel, een achterneef kreeg die mee naar Aruba.”

De in 1763 op Sint Eustatius geboren Anthony Beaujon, zoon van Antoine, schopt het ook ver in het koloniale bestuur. Als hij sterft, is hij pas 42, maar wel al luitenant-gouverneur, de hoogste baas van de Nederlandse kolonie Demerary en Essequebo. Deze gebieden horen nu bij Guyana, buurland van Suriname. Daarna volgen de Beaujons elkaar op in bestuurlijke functies in ”Curaçao en onderhorigheden”, zoals de eilanden van het koninkrijk dan samen genoemd worden.

De Franse tak die weer rooms-katholiek wordt, doet goede zaken. Jaap houdt het erop dat de manier van werken protestants blijft. Niet zonder enige familietrots: „Neem Nicolas Beaujon, hij wordt een van de rijkste Fransen, zeer succesvol in de graanhandel. Na zijn verhuizing naar Parijs wordt hij persoonlijk bankier van Lodewijk XV. Hij koopt zelfs het Élysée, nu het paleis van de Franse president. Een van de vijf straten die uitkomen op de Arc de Triomphe is de Rue Beaujon.”

Sefardische Jood

Een verre voorvader was dus godsdienstleraar en zelfs predikant, en die inzet voor kerk en christelijk geloof sijpelde door tot aan de generatie van Jaaps grootvader Richard Johannes –Hensey– Beaujon en diens broer Rudy, beiden geboren op Aruba. „Rudy was jarenlang kerkenraadslid. Mijn grootvader was een autodidact, ook een kenmerk van hugenoten. Hij begon zijn loopbaan als landmeter, zittend op een ezel. Daarna werd hij belast met de drinkwatervoorziening op Aruba. Met deze kennis maakte hij later furore op Curaçao, daar is zelfs een straat naar hem genoemd.”

Jaaps grootvader was getrouwd met Philomina Eman, de dochter van de lokale protestantse zakenman en oprichter van de Arubaanse Volkspartij (AVP) Jan Hendrik Albert –Henny– Eman. „Van moederskant stamde zij af van David Capriles, een Sefardische Jood van Curaçao, die kinderen verwekte bij een Arubaans-indiaanse vrouw. Zijn graf kun je nog vinden op de kleine Portugees-Joodse begraafplaats in Oranjestad.”

U-boot

„Mijn moeder was Maria van der Laan, een Haagse protestantse, ook van hugenotenkomaf. Haar voorgeslacht heette D’Avenue, mooi vertaald toch? Ze was lid van de Waalse kerk in Den Haag. Ze ontmoette mijn vader toen ze voor Shell kraamverpleegster was op Curaçao. Mijn beide ouders stammen dus af van hugenoten.”

„Het voorgeslacht van mijn moeder, Maria van der Laan, heette D’Avenue – mooi vertaald toch? ” - Jaap Beaujon, nazaat hugenoten op Antillen

Vader Cornelis Hendrik –Boei– Beaujon, afgestudeerd aan de Hogere Zeevaartschool in Nederland, vaart daarna voor Shell Curaçao. In 1943 wordt daar zijn schip de Rosalia door een Duitse U-boot getorpedeerd. Hij weet zich drijvend te houden en wordt uiteindelijk blazend op zijn bootsfluit als een van de weinigen van de zesendertig opvarenden gered.

Jaap wordt in 1946 op Curaçao geboren. „Een Victorybaby”, zegt hij. Vijf dagen na zijn geboorte wordt hij gedoopt in de Emmakerk, een door Shell aan de Verenigde Protestantse Gemeente geschonken gebouw. Later vertrekt het gezin naar Aruba, waar vader Beaujon eerst loods en later havenmeester wordt. Jaap gaat dan naar de protestantse lagere school Mon Plaisir.

Joubert

Naast zijn latere werk als consultant in het toerisme en het brede bedrijfsleven zet Jaap zijn talenten in voor de Protestantse Kerk en het protestantse onderwijs. „Ik werkte mee aan een eerdere renovatie van de kerk aan de Wilhelminastraat en was hier jaren voorzitter van de Vereniging voor Protestants Christelijk Onderwijs. Ook adviseerde ik de kerkenraad wel op organisatorisch gebied. Op dinsdagochtenden bezocht ik lange tijd de gebedsgroep van onze gemeente en verder kun je me dus op zondagen in de dienst treffen.”

Jaap heeft ook familie op buureiland Curaçao: „Mijn oom Japa Beaujon bijvoorbeeld vormde als kerkenraadslid jarenlang mede het gezicht van de Verenigde Protestantse Gemeente aldaar. Na vele generaties zijn ook daar nog afstammelingen van hugenoten onder de blanke protestanten, zoals die groep op de eilanden wordt genoemd. Andere namen op Curaçao met een link naar de hugenoten zijn Lamont, De Lannoy, de Haseth, De Rochemont en Cadiéres.”

Niet alle hugenoten die op de Caraïbische eilanden van het Koninkrijk beland zijn, zijn ook protestants  gebleven, geeft Beaojon aan. „Op Aruba heb je ook rooms-katholieke families met oude hugenotennamen zoals Oduber, Ponson, Laclé en de L’Isle. Ook meerdere Jouberts op Curaçao werden katholiek.”

„Ook in de Zuid-Afrikaanse plaats Franschhoek, bij Stellenbosch, vestigden zich veel hugenoten” - Jaap Beaujon, nazaat hugenoten op Antillen

In Zuid-Afrika is Joubert nog een echte protestantse naam, weet hij. In de plaats Franschhoek bij Stellenbosch vestigden zich veel hugenoten, er is daar zelfs een Bordeauxstraat en een schitterend hugenotenmonument. „Deze Fransen brachten de kennis van wijnbouw naar de Kaap.”

Nieuws in beeld

In het Zuid-Afrikaanse Franschhoek is zelfs een Bordeauxstraat. beeld Marius Bremmer

Het Hugenotenmonument in de Kaap in Zuid-Afrika. beeld Marius Bremmer

De Fortkerk op Curaçao kwamen hugenoten terecht.

Grootvader R.J. –Hensey– Beaujon, drinkwaterpionier, op een muurschildering van de waterfabriek op Curaçao. beeld Marius Bremmer

Beaujon wordt gedoopt in de Emmakerk, een door de Shell aan de protestanten op Curaçao geschonken gebouw. beeld Marius Bremmer