„Een tekst van hoge leerstellige waarde, gewijd aan een dragende pijler van de christelijke leer.” Zo omschreef kardinaal Victor Emanuel Fernandez maandag de verklaring ”Dignitas infinita” (”Waardigheid zonder grenzen”), die in de Vaticaanse perszaal werd gepresenteerd. De prefect van de Dicasterie voor de Geloofsleer en de medewerkers werkten vijf jaar aan het document, dat kan worden gezien als een beknopte samenvatting van de leer van paus Franciscus.

Nieuw is de poging om de menselijke waardigheid in haar totaliteit te behandelen, zonder de gebruikelijke afbakening in thema’s van maatschappelijke dan wel ethische aard. In het document, dat verwijst naar de 75 jaar geleden ondertekende de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, worden zodoende uiteenlopende „zware schendingen van de menselijke waardigheid” opgesomd. Die betreffen niet alleen „alles wat tegen het leven zelf is gericht, zoals moord, genocide, abortus, euthanasie en hulp bij zelfdoding”, maar ook „al wat kwetsend is voor de persoon, zoals verminking, lichamelijke en geestelijke pijniging, psychologische dwang”.

Daarbij horen ook „onmenselijke levensomstandigheden, willekeurige arrestaties, deportatie, slavernij, prostitutie en schandelijke arbeidsvoorwaarden”. In de maatschappelijke paragrafen wordt ook ingegaan op armoede, oorlog en migratie, in het bijzonder de „schandelijke mensenhandel”. Ook wordt aangespoord om te strijden tegen handel in drugs, wapens en organen, seksueel misbruik, terrorisme en internationale criminaliteit, discriminatie van vrouwen en veelwijverij.

Abortus

Het ethische chapiter begint met een categorische veroordeling van abortus, omschreven als „een van de ernstigste misdrijven die de mens tegen het leven kan begaan”. Niet minder negatief is het oordeel over draagmoederschap dat „het kind tot een ding maakt”. Euthanasie en zelfmoord worden afgewezen: „Het leven is een recht, niet de dood.”

Ook hulp bij zelfmoord is daarom „een objectieve aantasting van de waardigheid van de persoon die erom vraagt: „We moeten begeleiden naar de dood, maar die niet veroorzaken.” Wel pleit de verklaring voor palliatieve medicijnen en het vermijden van al te zware therapieën en ingrepen.

De zogeheten „gendertheorie” is „gevaarlijk, omdat zij de verschillen uitvlakt en doet alsof allen gelijk zijn (…). Het menselijk leven in al zijn lichamelijke en geestelijke aspecten is een geschenk Gods, dat in dankbaarheid aanvaard dient te worden. Zelf kiezen, zoals de gendertheorie voorschrijft, is niets anders dan de aloude menselijke verleiding om zich op de plaats van God te stellen.”

De gendertheorie wil volgens het Vaticaan „het grootst mogelijke verschil dat tussen levende wezens bestaat, het seksuele, ongedaan maken. Dit fundamentele verschil bereikt in de vereniging van man en vrouw het wonder van de komst van nieuw leven.”

Dat impliceert tevens, aldus kardinaal Fernandez tijdens de presentatie van het document, de onmogelijkheid van het homohuwelijk. In het verlengde daarvan wordt ook verandering van geslacht in elke vorm afgewezen. Tot slot wordt nog gewezen op de nieuwe bedreigingen van de menselijke waardigheid door het zogeheten „digitale geweld”: cyberpesten, pornografie en online gokken.

Behoudend

Tijdens de persconferentie vroeg een journalist wat de zin is van een document waarin een veelheid van zaken die eerder gezegd en gepubliceerd zijn nog eens worden opgesomd. Fernandez antwoordde dat daarmee de „ideologische basis” is samengevat, waarvan de verschillende onderdelen nader uitgewerkt kunnen worden. Dignitas infinita vat in ieder geval de essentie samen van het pontificaat van Franciscus: maatschappelijk progressief en behoudend op ethische thema’s.