Nieuwe ”septemberlijst” wil ei van Columbus zijn voor probleem vroege preekafspraken
Jaarlijks weerklinkt het klaaglied in kerkelijk Nederland: preekregelaars bellen steeds vroeger. Ds. H. van Ginkel blaast daarom de ”septemberlijst” nieuw leven in. Met een belangrijke toevoeging, zodat die nu wél gaat werken.
Op de predikantencontio van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) vorige week kregen de aanwezigen een briefje mee. Of ze willen meedoen met het initiatief om het maken van afspraken voor preekbeurten „pas te laten beginnen op de aan het jaar voorafgaande derde zaterdag in september”. Zes namen van Bondspredikanten staan onder de begeleidende toelichting. Onder hen ds. H. van Ginkel uit Scherpenzeel, die de lijst met namen gaat beheren.
Het initiatief moet een schijnbaar eindeloos probleem oplossen. De regel dat preekregelaars op 2 januari predikanten mogen bellen voor het volgende kalenderjaar wordt steeds vaker geschonden, signaleert ds. Van Ginkel. „Mensen beginnen al in december of november te bellen.”
Overigens begrijpelijk, vindt hij. „Het is een dynamiek van haasje-over die vanzelf ontstaat. Ik heb er geen moreel oordeel over.” Bovendien: ook predikanten zelf pakken vroegtijdig de telefoon, bijvoorbeeld voor een beurt in hun oude gemeente. Preekregelaars voelen zich daardoor opgejaagd, waardoor… Enzovoort.
Ondertussen „baalt bijna iedereen ervan”, aldus de hervormde predikant. De afgelopen maanden klaagden verschillende predikanten erover in de media, waarop hij besloot actie te ondernemen.
Schoon schip
Opnieuw, want in 2000 was hij betrokken bij een vergelijkbaar initiatief, ”Schoon schip” geheten. Daaraan deden ruim 140 hervormde predikanten mee. Onder andere door de scheuring in 2004 staan er nu nog maar 40 namen op, zegt ds. Van Ginkel. Bij de start 25 jaar geleden werkte de lijst goed. Doordat predikanten zich aan de septemberafspraak hielden, vingen preekregelaars die wel al op 2 januari belden veelal bot.
Het nieuwe plan is meer dan een herhaling: de zes predikanten hopen behalve op 150 predikanten nu ook op evenzoveel kerkenraden die zich committeren. Het gebrek aan deelnemende kerkenraden was namelijk een oorzaak waardoor het vorige plan doodbloedde, legt ds. Van Ginkel uit. „Van de vraagkant werd er nog steeds druk uitgeoefend op de predikanten. Preekregelaars zeiden in januari: Als u nu geen beurt geeft, hebben we in september geen gaatje meer.”
„Vroeger afspreken is een dynamiek van haasje-over die vanzelf ontstaat; ik heb er geen moreel oordeel over” - Ds. H. van Ginkel, initiatiefnemer ”septemberlijst”
Preekregelaars die mee gaan doen mogen een paar uitzonderingen maken op de regel: voor beurten van de eigen predikant en van oud-predikanten. En wanneer een vacante gemeente de diensten rond het Heilig Avondmaal –voorbereiding, bediening, dankzegging– door één predikant wil laten vervullen, dan mogen die ook eerder worden vastgelegd.
Is het hek niet van de dam als je eenmaal uitzonderingen toestaat? Ds. Van Ginkel: „Dat voor deze situaties al eerder afspraken worden gemaakt gebeurt toch wel, dus dan kun je het maar beter zo afspreken. Maar hiervoor hoef je niet in januari al te bellen, dat kan ook begin september.”
Deo volente
Over het eigenlijke probleem achter steeds vroeger afspreken wordt verschillend gedacht, schrijven ds. Van Ginkel en zijn collega’s in de brief aan predikanten. Voor sommigen is het leven bij Jakobus 4:15 –”Deo volente”– in het geding, voor anderen geven praktische redenen de doorslag. Vroeg afspreken betekent immers meer regelwerk achteraf, bijvoorbeeld doordat een predikant een beroep aanneemt en diensten afzegt.
„Anderen voelden zich in de hoek gezet, alsof je geestelijker bent als je tot september wacht” - Ds. H. van Ginkel, initiatiefnemer ”septemberlijst”
Ds. Van Ginkel hecht eraan geen grote woorden te gebruiken. „Sommigen zeiden 25 jaar geleden: „Geloof je wel in de wederkomst als je zo vroeg afspreekt?” Daardoor voelden anderen zich in de hoek gezet. Alsof je geestelijker bent als je tot september wacht.”
De eerste aanmeldingen „druppelen binnen” bij ds. Van Ginkel, die dinsdag de website septemberlijst.nl lanceerde. Hij denkt de 150 predikanten zeker te halen. Als hij die binnen heeft, gaat hij kerkenraden aanschrijven. Bij voldoende aanmeldingen treedt het plan in werking. De predikant hoopt dat dit, „Deo volente”, allemaal lukt vóór december dit jaar, zodat de nieuwe septemberlijst in het jaar 2026 gaat werken voor de preekbeurten in 2027.
