„De klacht wegens seksuele intimidatie kon niet worden bewezen”, schrijft Lubbers (65). „Meer dan vier jaar stak ik al mijn energie in de UNHCR. Nu we midden in een reeks problemen zitten en er toenemende druk wordt uitgeoefend door de pers, ziet u dit blijkbaar anders.”

Een Amerikaanse medewerkster van de UNHCR, het VN-departement dat Lubbers leidde, diende vorig jaar een klacht tegen hem in wegens ongewenste intimiteiten. Lubbers zou na een vergadering eind 2003 zijn armen om haar middel hebben geslagen en haar tegen zich aan hebben gedrukt. De hoge commissaris ontkende en zei dat hij alleen een hand op de rug van de vrouw had gelegd. Een intern onderzoek wees uit dat er niet genoeg reden bestond om Lubbers te ontslaan en Annan gaf hem enkel een berisping.

Na het verschijnen van een artikel over Lubbers’ veronderstelde seksueel getinte misdragingen in de Britse krant The Independent riep Annan vorige week vrijdag echter de hulp in van juristen om te bekijken of de commissaris niet alsnog kon worden ontslagen. Dat schoot Lubbers in het verkeerde keelgat. Hij wees erop dat Annan naar zijn mening de kwestie na het onderzoek in juli al had afgesloten. „Om eerlijk te zijn en ondanks al mijn loyaliteit, hiermee is een belediging toegevoegd aan een verwonding en daarom treed ik af als hoge commissaris”, schrijft Lubbers.

Lubbers noemde het bureau dat het onderzoek bij de VN naar hem heeft uitgevoerd bevooroordeeld. Volgens hem is het het interne onderzoeksbureau geweest dat de inhoud van het vertrouwelijke rapport over de klacht tegen hem naar de pers lekte. Ook weersprak hij de bewering van het onderzoeksbureau dat hij medewerkers had gedreigd met represailles als ze klachten tegen hem zouden indienen.

The Independent kwam vorige week met een artikel dat niet alleen tot in detail beschreef wat de klacht van de Amerikaanse medewerkster behelsde, maar waarin ook vier andere vrouwen die onheus door hem zouden zijn bejegend hun zegje deden. Klachten van anonieme medewerksters „duiden op een patroon van seksuele kwelling door Lubbers”, citeerde de krant uit het tot dan geheime rapport. Lubbers heeft tegen Annan gezegd dat hij aanblijft totdat de Verenigde Naties iemand anders voor zijn post hebben gevonden. De ambtstermijn van Lubbers zou eind dit jaar aflopen.

Volgens Annan hebben de voortdurende controverses over de beschuldigingen van seksuele intimidatie de positie van Lubbers onmogelijk gemaakt. Dat constateerde de secretaris-generaal in een reactie op het aftreden van de oud-premier. In een verklaring laat hij weten blij te zijn dat Lubbers het besluit nam met het oog op de belangen van de UNHCR. De VN-topman dankt Lubbers voor zijn toewijding en betrokkenheid de afgelopen vier jaar als hoge commissaris voor de vluchtelingen. Annan is van mening dat het aftreden in het belang van de UNHCR is en hoopt dat de organisatie aan een nieuwe hoofdstuk kan beginnen.

Premier Balkenende noemt het wrang dat Lubbers zich genoodzaakt heeft gevoeld op te stappen. Hij stelt vast dat de kwestie van de seksuele intimidatie van een VN-medewerkster juridisch was afgedaan, maar dat zij nu weer is opgerakeld. De premier liet dat zondag via de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) weten. De premier zegt met respect kennis te hebben genomen van de beslissing van Lubbers. „De grote betrokkenheid van de heer Lubbers bij de UNHCR heeft hem ertoe gebracht dit moeilijke besluit te nemen. De continue stroom van publiciteit rond zijn persoon zorgde voor een klimaat waarin de VN als geheel en de UNHCR in het bijzonder schade werd toegebracht”, aldus Balkenende.

De premier stelt vast dat zich sinds de zomer geen nieuwe feiten hebben voorgedaan en vindt het daarom wrang dat Lubbers na het uitlekken van het rapport in The Independent alsnog moest aftreden. Volgens Balkenende heeft Lubbers zich de afgelopen jaren als VN-commissaris „met buitengewone bekwaamheid en veel energie” ingezet voor het lot van vele miljoenen vluchtelingen en ontheemden in de wereld. Daarvoor is hij de vroegere premier erkentelijk.