Ds. Middelkoop: Bijbellezen vraagt om actieve leeshouding
Recent onderzoek toont aan dat de leesvaardigheid onder Nederlanders afneemt. Tussen 2018 en 2022 bleek de daling volgens PISA-onderzoek scherper dan tussen 2015 en 2018. Op dat punt is er bewustwording nodig bij opvoeders en leerkrachten. De Bijbel lezen is immers van levensbelang. Dit is de heilige brief die God ons stuurde, volgens Augustinus. Thomas Watson (1620-1686) biedt tips voor Bijbellezers vandaag.
Het is een zegen dat we een Bijbel hebben en die mogen lezen. Watson had daar als zeventiende-eeuwer oog voor. De geletterdheid van Nederlanders lag toen lager dan vandaag. Watson: „Melanchton dronk al op jonge leeftijd de zuivere melk van het Woord. Koning Alfons V van Aragón las de gehele Bijbel veertien keer. Hieronymus vertelt over een vrouw, Cecilia, die veel in het Woord had gelezen en zo haar hart tot een ”bibliotheek van Christus” had gemaakt.”
Overigens was Watson niet zo optimistisch over het Bijbellezen van zijn tijdgenoten: „Ze zijn beter thuis in romans dan in de geschriften van Paulus. Vele uren brengen ze door tussen de kam en de spiegel, maar hun ogen gaan pijn doen als ze naar een Bijbel kijken.” De predikant is scherp als hij opmerkt: „Wie het geschreven Woord versmaadt, waarop God Zijn stempel heeft gezet, wijst God zelf af.”
Leeswijzer
Lezen als zodanig is belangrijk, maar volgens Watson is er meer nodig. „Het moet ons verlangen zijn er geestelijk profijt en voordeel door te krijgen, zodat onze ziel gevoed wordt met de woorden van het geloof (1 Timotheüs 4:6). Met welk doel is de Schrift geschreven, anders dan tot ons nut? God gaf ons Zijn Woord niet als een mooi landschap om ernaar te kijken. Hij gaf het ons zoals een vader zijn zoon een geldbedrag geeft, om er winst mee te maken. Het is bedroevend als het Woord ons geen nut doet.” We dienen dit in het gezin en op school te oefenen, door de Bijbel bewust en met aandacht te lezen. Spreek er kort over door, in de klas en aan tafel.
Watson geeft 24 tips die helpen om de Bijbel met geestelijk nut te lezen. Zodat je er werkelijk wat aan hebt. Hij is daarbij uiterst praktisch. Het is niet mogelijk om in het verband van deze bijdrage alle 24 tips langs te lopen, daarvoor verwijs ik naar een recente uitgave van stichting de Tabernakel: ”Hoe lees ik de Bijbel?”. Gezien de urgentie van het Bijbellezen geef ik de belangrijkste door. Dát is waar we het namelijk meer over moeten hebben. Hoe lees je de Bijbel?
Voorbereiding
Zonde aan de hand houden, is volgens Watson belemmerend voor nuttig Bijbellezen: „Reken in de eerste plaats af met uw liefde voor welke zonde dan ook. Een arts kan nog zulke goede medicijnen voorschrijven, als de patiënt gif inneemt, zal dat de werking van het medicijn hinderen. De Schrift schrijft uitstekende recepten voor, maar als wij in zonde leven, vergiftigt dit alles.” Wie even tijd neemt voor Bijbellezen, maar in zijn hoofd nog druk is met de boekhouding, zal er geen winst uit halen. Concentratie is nodig.
Bewust lezen
Watson vindt het belangrijk dat je de Bijbel eerbiedig en op volgorde leest. Bij een brief van een vriend begin je immers ook niet halverwege. Kennis van de hele Bijbel helpt om wat je leest te verstaan. Watson citeert Erasmus: „Als iemand de Bijbel vluchtig leest, kan hij daar weinig goeds van verwachten.”
Sommigen kunnen zich een nieuwsbericht beter herinneren dan een zin uit de Bijbel. „Meditatie is de manier om de Schrift in ons hart op te nemen.” Volgens Watson brengt lezen de waarheid in ons hoofd en brengt meditatie haar in het hart. Lezen zonder mediteren is volgens hem vruchteloos. Doe dit met een nederig hart, in het geloof dat het Gods Woord is.
De Bijbel is volgens Watson het kompas dat het roer van onze wil moet sturen. Het is de akker waarin Christus, de parel van grote waarde, verborgen ligt. De Bijbel toont ons Gods liefde voor zondaren. Watson: „De Geest is het onderpand van Gods liefde en het Woord is Zijn liefdesbrief – en met hoeveel blijdschap leest iemand een brief van een vriend!”
Toepassing
Het Woord wordt toegepast. Watson ziet daar een taak voor de lezer: „Vat ieder woord op alsof het tot u gesproken wordt.” Als je baat wilt hebben van het medicijn, dan moet je het innemen. Leg je hart naast het Woord. Lees in bepaalde omstandigheden, zoals verdrukking, geestelijke verlating of na een val in zonden, een gedeelte dat hierover gaat. „Ga naar de wateren van het heiligdom om het vuur van de begeerte te blussen!” Watson adviseert zijn lezers om niet te stoppen met Bijbellezen voordat je hart verwarmd is. „Bid dat God uw lezen van Zijn Woord vruchtbaar laat zijn.” We hebben volgens Watson bij het Bijbellezen de Geest van God in onze zeilen nodig.
De auteur is voorzitter van stichting de Tabernakel.
