Ds. Gerrit Hendrik Kersten, stichter van de Gereformeerde Gemeenten, was geen academisch gevormd theoloog. Van origine was hij schoolmeester. John Bunyan was ook geen geschoold godgeleerde. Hij was ketellapper van professie, maar niet onverdienstelijk op het glibberpad der theologen. Ook Charles Haddon Spurgeon had geen universitaire basis.
Wat is de aanleiding voor deze kleine bespiegeling? Dat is de theologenstrijd die losbrak over de juiste uitleg van de Dordtse Leerregels. Die discussie wordt gevoerd op het scherp van de snede.
Net voordat die begon en op stoom kwam, had ik mij ondergedompeld in ”Ongeloof en revolutie” van mr. Groen van Prinsterer. In mijn exemplaar uit 1922 las ik op bladzijde 121 behartigenswaardige woorden. Ze zouden geschreven kunnen zijn met het oog op het huidige theologendebat. Allereerst wijst Groen op het verval van de kerk der Hervorming. Een gevaar dat haar van meet af aan bedreigde. Dwalingen verdienen het om ontmaskerd en bestreden te worden. Pas echter op dat de liefde niet verloren gaat, want dan komt ook het geloof in levensgevaar. Wij kunnen de strijd winnen en ondertussen schade lijden aan eigen ziel. Word ook geen letterknechten.
Groen is geen vijand van de belijdenisgeschriften. Integendeel, maar ze mogen Gods Woord nooit verdringen of verlagen tot „een magazijn van bewijsplaatsen”, ten dienste van het eigen gelijk. Hij is wars van „woordenzifterij”, van „kerkelijke lichtgeraaktheid” en van strijden met ongeestelijke, dus vleselijke wapens.
De veelzijdig begaafde theoloog, staatsman en journalist dr. Abaham Kuyper leek wel „zeven levens” tegelijk te leven en over honderd armen te beschikken. Een strijdbare held, deze „klokkenist der kleyne luyden”. Een mens die zich op vele terreinen verdienstelijk maakte. Het ging hem om de heerschappij van Christus op alle levensterreinen. Maar met zijn scherpe pen en bikkelharde, soms venijnige polemieken vervreemdde hij ook velen van zich en veroorzaakte hij keer op keer breuken. Hij ging zijn opponenten te lijf met argumenten waar ze niet van terug hadden. Ook met een van zijn aanvankelijke sympathisanten en geestverwanten kreeg hij het stevig aan de stok. De man delfde het onderspit en kwam zwaargehavend uit de strijd. Hij geloofde eens met Abraham Kuyper de Heere te mogen grootmaken, maar hoopte dat hij hem hier in het ondermaanse nooit meer zou hoeven ontmoeten. Laten we onze disputen met een beetje ‘Groen’ kruiden, dat komt beslist de smaak ervan ten goede.
