De opperrechters verklaarden een wet nietig waarin de zogenoemde redelijkheidsclausule werd geschrapt. Die voorziening bood het hof de mogelijkheid besluiten van de regering ongrondwettig te verklaren op grond van maatstaven van redelijkheid en billijkheid. Het parlement ging in juli akkoord met het voorstel, maar dat is nu dus buiten werking gesteld.

Het schrappen van de redelijkheidsclausule vormde onderdeel van een reeks juridische hervormingen die de regering-Netanyahu wil doorvoeren. Die voorzien onder andere in meer inspraak van de politiek bij de benoeming van rechters en de mogelijkheid voor de volksvertegenwoordiging om besluiten van het hooggerechtshof terug te draaien. Daarmee zou niet alleen de macht van de opperrechters aanzienlijk worden ingeperkt, maar ook de traditionele scheiding der machten in een democratische rechtsstaat in gevaar komen.

In een toelichting op het vonnis lieten de acht rechters die voor het schrappen van de redelijkheidsclausule stemden dan ook weten dat de gewraakte wet „ernstige en ongekende schade toebrengt aan de kernwaarden van de staat Israël als democratische staat”.

Tegenovergestelde mening

De Israëlische regering is een tegenovergestelde mening toegedaan. Volgens minister van Justitie Yariv Levin, die de motor achter de juridische hervormingen is, „eigent het hooggerechtshof zich alle bevoegdheden toe in een democratisch regime waar de macht op een gebalanceerde manier is verdeeld”. De Likudpartij van Netanyahu vindt dat het vonnis „ingaat tegen de wil van het volk”.

Dat laatste is nog maar de vraag, gezien de massale betogingen tegen de juridische hervormingen die Israël een groot deel van vorig jaar in hun greep hielden. Die lieten op zijn minst zien dat er forse weerstand –vooral van het links-liberale deel van de bevolking– tegen de voorgestelde veranderingen bestaat. De stemverhouding binnen het hooggerechtshof weerspiegelde eveneens de verdeeldheid in de Israëlische maatschappij: zeven van de vijftien rechters stemden tegen.

Het is nog onduidelijk hoe het nu verder zal gaan met het pakket hervormingen dat op tafel ligt. Hoe dan ook is de uitspraak van het hof een gevoelige nederlaag voor de regering-Netanyahu is. Het vonnis zal ook tot spanningen in de coalitie leiden, omdat vooral de rechts-religieuze partijen op wijzigingen in het juridisch systeem aandringen.