Let op dit éne woord in eindverklaring klimaattop
De slotverklaring van de klimaattop in Dubai laat nog op zich wachten. Al zit de officiële vergadertijd erop. De vraag die overblijft: Wat staat er precies in dat statement? Let daarbij vooral op het woordje: ”(un)abated”. Daarover is veel discussie. Wat staat er normaal gesproken in een slotverklaring?
De slotverklaring is het belangrijkste document van een klimaatconferentie. Het vat het resultaat samen. Het is opgesteld door de onderhandelaars van alle deelnemende landen en bevat de tekst waarover iedereen het eens is.
In de slotverklaring staan bijvoorbeeld doelstellingen over duurzame energie, afspraken over financiële steun aan ontwikkelingslanden en een aanzet waar vervolgonderhandelingen over moeten gaan. Ook onderschrijven de landen in het statement vaak de urgentie van de aanpak van klimaatverandering.
In die slotverklaring komt dus mogelijk het woord ”abated” voor?
Ja, of ”unabated”. Dit woord is dan gekoppeld aan fossiele brandstoffen, dus bijvoorbeeld: ”unabated fossil fuels”. Het Engelse werkwoord ”to abate” betekent zoiets als verzachten of afzwakken. Dus ”abated coal” gaat over de stook van ”afgezwakte” (lees: schonere) steenkool. Dat wil zeggen dat de CO2 die bij de verbranding van de kolen vrijkomt uit de schoorsteen wordt afgevangen en opgeslagen onder de grond.
Fossiele brandstoffen die ”unabated” zijn, vervuilen dus nog maximaal. Mogelijk dat de verklaring dus er vooral op aandringt om die laatste soort fossiele brandstoffen uit te bannen of terug te dringen.
Waarom willen landen dit woord in de verklaring?
Vooral oliestaten –met Saudi Arabië voorop– willen de toevoeging graag in de verklaring. Op die manier kunnen ze volgens hen namelijk gewoon door met het oppompen van olie en gas en het gebruik van fossiele brandstoffen. Ook van de voorzitter van de klimaattop, Sultan Ahmet Al Jaber, is bekend dat hij een groot voorstander is van CCS, het opvangen en opslaan van CO2.
Waarom is er zoveel discussie over dit woord?
Het laat hét strijdpunt van deze klimaattop zien: komt er een ban op fossiele brandstoffen óf alleen op broeikasgasemissies die vrijkomen bij het verbranden van fossiele brandstoffen?
Op zich klinkt dat laatste niet onlogisch: de oorzaak van de opwarming van de aarde zit hem immers in de overtollige broeikasgassen in de atmosfeer. Dus als je kunt voorkomen dat broeikasgassen, zoals CO2, in de lucht terechtkomen, dan lijkt het probleem opgelost.
Waarom is dat te simpel geredeneerd?
CCS is een duur en energieintensief geintje. Zo moeten er bijvoorbeeld speciale pijpleidingen en installaties worden gebouwd. Emily Grubert van de Universiteit van Notre Dame zei hierover tegen het Amerikaanse nieuwsagentschap Bloomberg: „Als je het niet hoeft te doen, ga je het niet doen.”
De ervaring leert daarnaast dat CCS tot op heden weinig succesvol is geweest. De Verenigde Staten spendeerden al decennia miljarden dollars om CCS van de grond te krijgen. Het resultaat is mager, concludeerde Bloomberg.
Daarbij komt: als CCS al haalbaar is, dan werkt het enkel bij grote fabrieken en elektriciteitscentrales. Industrie en energievoorziening staan samen voor nog niet de helft van de CO2-uitstoot. Denk aan benzine in auto’s en aardgas voor woningen. Het afvangen van CO2 bij elke uitlaat of schoorsteen lijkt voorlopig verre van haalbaar. Een Noorse afgevaardigde verklaarde maandagnacht op de klimaattop dan ook: „Wij doen aan koolstofopslag en ik kan getuigen dat het niet de oplossing voor alles is.”
Tot slot zijn er nog de risico’s van koolstofopslag. Wat als de CO2 alsnog vrijkomt? Het gevaar bestaat namelijk dat het broeikasgas weglekt uit bijvoorbeeld het oude gasveld waarin het is opgeslagen. Dan was de hele exercitie voor niets.
Koolstofopslag is dus niet dé oplossing?
Nee, CCS is enkel een doekje voor het bloeden. Dat is ook goed te zien als je uitzoomt naar het complete plaatje. Op dit moment verdwijnt er elk jaar 36 gigaton CO2 de lucht in (zie graphic ”CO2-uitstoot”). Wetenschappers waarschuwen dat deze emissies snel naar beneden moeten. Alleen dan blijft de opwarming van de aarde beperkt tot de beoogde 1,5 graad. Een techniek die niet rendabel is en nog in de kinderschoenen staat presenteren als de oplossing voor het terugbrengen van emissies, is voor veel klimaatonderhandelaars een brug te ver. Uitbannen van fossiele brandstoffen zelf is volgens hen nodig.
Naast het verwijderen van koolstof bij de uitstoot (CCS) bestaat nog het verwijderen van koolstof uit de atmosfeer (CDR, zie grafiek). Daarop klinkt eveneens kritiek. Want zolang er niets gebeurt met fossiele brandstoffen, blijft ook dat dweilen met de kraan open.
