Drie eerste successen

Niet eerder startte een klimaattop donderdag met zoveel daadkracht en optimisme. Gelijk op dag één ondertekenden alle landen de plannen voor een fonds dat armere, kwetsbare landen moet helpen bij schadeherstel aangericht door de gevolgen van klimaatverandering. Dit zogeheten ”schade- en verliesfonds” zat al in de pijplijn, maar is nu officieel.

Na de instelling van het fonds kwamen ook al de eerste toezeggingen voor geld op gang. Westerse landen zegden vele honderden miljoenen toe. Nederland doneert 15 miljoen euro. Overigens zijn er miljarden dollars nodig.

Een ander succes is dat vijftig olie- en gasconcerns, waaronder Shell, ExxonMobil en Saudi Aramco, beloven dat ze de uitstoot van methaan, een sterk broeikasgas, tegen 2030 tot bijna nul terug te brengen. Bij de productie van fossiele brandstoffen komen grote hoeveelheden methaan vrij. De bedrijven zegden ook toe het routinematig affakkelen van aardgas te zullen stoppen. Niet alle grote olieconcerns schaarden zich achter de beloftes. De meest opvallende afwezigen zijn Chevron en ConocoPhillips.

Het derde hoopvolle nieuwtje uit Dubai is dat inmiddels meer dan 110 landen een voorstel steunen om de hoeveelheid hernieuwbare energie te verdriedubbelen in 2030. Het is de wens van onder meer de Europese Unie en Nederland dat COP28 eindigt met een belofte van alle landen. Ook de Verenigde Arabische Emiraten, voorzitter van de klimaattop, zijn voorstander voor zo’n zinsnede in de uiteindelijke verklaring.

Verontrustende signalen

Kritiek klinkt er ook. De eerste successen zouden vooral een rookgordijn zijn om vervuilers niet aan te pakken, aldus milieuorganisaties. Veel klimaatwetenschappers stellen namelijk dat de klimaattop pas geslaagd is als er een collectief besluit komt over het stoppen met fossiele brandstoffen. Maar wat dat betreft zijn er enkele verontrustende signalen.

Zo valt er veel af te dingen op de genoemde beloftes van de olie- en gasconcerns. Hoewel de bedrijven de CO2-uitstoot van hun eigen activiteiten willen terugdringen, bleef het muisstil als het ging om de productie van fossiele brandstoffen. Geen van de bedrijven is van plan om minder olie en gas op te pompen. En dat is wel nodig om de uitstoot van broeikasgassen in te dammen, aldus woordvoerder Maarten de Zeeuw van Greenpeace Nederland. „De wereld heeft echte oplossingen nodig, geen geneuzel in de marge. Olie- en gasbedrijven gaan niet zelf het einde van het fossiele tijdperk inleiden. We hebben wetten nodig, niet vrijblijvende beloftes. De fossiele industrie moet stoppen met nieuwe olie- en gaswinning.” Want: gewonnen fossiele brandstof wordt meestal ook gebruikt. Bij het verbranden van kolen, olie en gas komt CO2 vrij. Dat broeikasgas is voor meer dan de helft verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde.

Misschien dat landen tijdens de top in Dubai wel tot afspraken kunnen komen over fossiele brandstoffen. Al lijkt het er sterk op dat de industrie daar een stokje voor wil steken. Zo stelde Darren Woods, de CEO van Exxon, in Dubai dat VN-klimaatonderhandelingen „veel te veel nadruk leggen op het stoppen met fossiele brandstoffen”. Exxon lobbyde decennialang voor klimaatontkenning, terwijl het bedrijf uit eigen onderzoek wist dat er wat aan de hand was.

Ondertussen is de voorzitter van de klimaattop in Dubai, sultan Ahmed al Jaber, opnieuw in opspraak geraakt. Hij zou in november nog gezegd hebben dat de wetenschap niet aantoont dat het afbouwen van fossiele brandstoffen noodzakelijk is om de opwarming van de aarde te beperken, zo onthulde de Britse krant The Guardian zondag. Al Jaber zou ook gezegd hebben dat het uitfaseren van fossiele brandstoffen de economie ondermijnt en ervoor zorgt dat „de wereld weer in grotten gaat wonen”. Als topman van het staatsoliebedrijf Adnoc ligt Al Jaber onder vuur, omdat hij een dubbele pet op zou hebben. Of de top een bevredigend resultaat oplevert, blijft dus nog spannend.