„De voorzitter van de klimaattop in Dubai, Sultan Al-Jabr, heeft gezegd dat het wetenschappelijk niet is aangetoond dat snel stoppen met olie en gas helpt bij het beperken van de opwarming tot 1,5 graad, terwijl de wetenschap het daar unaniem over eens is”, verzucht klimatoloog Reinier van den Berg.

Hij verwacht weinig van de klimaatconferentie in Dubai. „Je moet wel een naïef optimisme hebben als je denkt: het komt wel goed, we kunnen de opwarming van de aarde beperken tot anderhalve graad. Alleen theoretisch kan het nog, maar je weet dat het niet gaat gebeuren.

Op de klimaattop in Parijs in 2015 is afgesproken dat de opwarming van de aarde liefst tot 1,5 graad beperkt moet blijven en in elk geval tot 2 graden. Van den Berg heeft er geen vertrouwen in dat we die 1,5 graad gaan halen en ook de 2 graden is vrijwel kansloos. „Het huidige klimaatbeleid van alle landen leidt tot een drie graden warmere aarde en dat is geen fijn vooruitzicht”, zegt hij. „Ik word er boos en gefrustreerd van.”

Op zich is het een goede zaak dat ooit besloten is om op klimaatconferenties de koppen bij elkaar te steken en het klimaatprobleem te adresseren en op te lossen, vindt de klimatoloog. „Regeringsleiders en wetenschappers ontmoeten elkaar, over de grenzen van oorlog heen, in de hoop verder te komen. Maar dit is al de 28ste wereldwijde klimaatconferentie en al die conferenties ten spijt, is er geen zichtbare afname van de uitstoot van broeikasgassen.”

Zonder klimaatconferenties was de wereldwijde CO2-uitstoot nog veel hoger geweest en waren we misschien wel op weg naar 4 graden opwarming. Dat is toch een succes?

„Dat is waar, er gebeuren wel goede dingen. Elke tiende graad die we er vanaf snoepen, is winst. Veel klimaatconferenties gingen als een nachtkaars uit, maar op de top in Parijs in 2015 zijn wel degelijk belangrijke overeenkomsten getekend, die dienen als richtsnoer voor individuele landen.

Toch zou je denken dat als zoveel mensen elk jaar bij elkaar komen om twee weken over de klimaatcrisis te spreken, ze zouden begrijpen dat je veel verder moet gaan.

Tegelijk begrijp ik de complexiteit. Bindende akkoorden vinden alleen doorgang als alle landen erachter staan. Over elk woord moet consensus bestaan. Daar zit misschien het venijn. Hoe krijg je zoveel verschillende landen uiteindelijk op een lijn?

Er gaan ook handelsdelegaties naar de top, die er deals proberen te sluiten en niet alleen duurzame. Het gastland is een olieproducerend land, dat naast een veilige planeet ook belang heeft bij het zeker stellen van de inkomsten voor de komende dertig jaar. Dat schuurt.”

Ik hoopte dat u tips had om niet cynisch te worden. Maar u bent het zelf.

„Tijdens de klimaatconferentie is voor mij het glas even half leeg, maar ik ben tegelijkertijd een optimist die vasthoudt aan een doel. Ik ben er de persoon niet naar om de handdoek in de ring te gooien. Ook als op deze klimaatconferentie geen duidelijke akkoorden worden gesloten, ontslaat ons dat niet van onze verantwoordelijkheid om zelf volop in te zetten op duurzaamheid.”

Niet iedereen probeert duurzaam te leven.

„Sommige mensen sluiten bewust hun ogen voor problemen in de wereld. Voor veel mensen is het klimaatprobleem wat abstract, een ver-van-je-bedshow. Bij 1,5 graad opwarming denken mensen: wat is het verschil tussen 20 graden en 21,5 graden? Het lijkt een onschuldig getalletje, terwijl het gaat over de beschikbaarheid van zoet water, smeltende gletsers, over de mate van extreme regenval, droogte en hitte en over een groeiende stroom klimaatvluchtelingen die ook naar Europa komt. Dat zit allemaal in dat getal verborgen.”

Hoe kunnen journalisten, politici en wetenschappers eraan bijdragen dat de ernst van de klimaatcrisis tot iedereen doordringt?

„Dat kan denk ik door extreem goed rekening te houden met je doelgroep. Door goed te snappen wat er tussen de oren van je publiek schuilgaat en daar je boodschap op af te stemmen.

Ik geef veel lezingen over het klimaat. Veel mensen zeggen na afloop tegen mij: zo duidelijk heb ik het nooit gehoord. Ik leg eerst uit wat er gaande is. Daarna geef ik handelingsperspectief. Ik laat zien hoe je stap voor stap duurzamer kunt leven.

De een gaat minder vlees eten, de ander gaat niet meer met het vliegtuig op vakantie, weer een ander besluit minder spullen te kopen. Op Black Friday zijn mensen vorige maand weer door het bedrijfsleven verleid om nog meer spullen te kopen, terwijl 29 procent van de footprint in Nederland te maken heeft met spullen in huis slepen.

Wat mij betreft zou het klimaatprobleem standaard op de basisschool en in het voortgezet onderwijs moeten worden uitgelegd. Kinderen moeten niet alleen beelden te zien krijgen van smeltende gletsjers en ijsberen die op ijsschotsen ronddrijven, maar ook inzicht krijgen in de voordelen van verduurzamen. We krijgen er een mooiere, veiligere en rechtvaardigere wereld van.”